Opiniestuk ‘Voor u uitgespit’
De Vlaamse Overheid lanceerde in 2021 een oproep om vier Nationale Parken en drie Landschapsparken in het leven te roepen. Vandaag werd bekend dat er vier Nationale Parken komen en zelfs vijf Landschapsparken. Een Nationaal Park ontvangt jaarlijks 608.000 euro werkingsmiddelen. Voor een Landschapspark is dat 489.000 euro op jaarbasis. In het Pajottenland werd ook een dossier samengesteld, maar niet ingediend. Heeft onze regio de trein of de boot gemist? Of beiden? Er zijn vele pro’s en contra’s. Er resten vele vragen.
Vanuit de Vlaamse Overheid kregen zeven regio’s de kans om een finaal dossier in te dienen om als Landschapspark te worden erkend. Vijf streken, de Vlaamse Ardennen, de Zwinstreek, Haspengouw, de Maasvallei en Grenzenloos Bocagelandschap op de grens van België, Nederland en Duitsland zijn erkend. Kandidaat zes, Taxandria in de Antwerpse Kempen, kreeg geen erkenning maar mag een vervolgtraject uitwerken om zich klaar te stomen tegen een volgende indienronde. Ze ontvangen hiervoor jaarlijks 139.000 euro. Kandidaat zeven was Boerenlandschap Pajottenland.
Lees verder onder de foto.
Het finale dossier werd niet ingediend omdat de drie gemeenten die nu gaan fuseren, Galmaarden, Gooik en Herne, als eersten de boot afhielden. De drie CD&V-meerderheden inspireerden hun houding vooral op de bekommernis van de Pajotse landbouwsector. Die sector vreest op termijn niet meer leefbaar te zijn door restricties rond (vooral) natuur. De gemeente Lennik bracht het dossier ook niet op de gemeenteraad omdat de hierboven vermelde gemeenten niet mee stapten in het verhaal van het Boerenlandschap Pajottenland. Zo hoefde geen enkele partij van de Lennikse meerderheid kleur te bekennen. Door deze ‘afzeggingen’ heeft Vlaams-Brabant het ook niet op de agenda van de provincie gezet, niettegenstaande er vanuit de provincie veel tijd en energie is gestopt om de streek mee te helpen een sterk aanvraagdossier op te maken. De gemeentebesturen van Dilbeek, Roosdaal en Sint-Pieters-Leeuw hadden zich wel positief uitgesproken voor het Boerenlandschap Pajottenland, evenals een aantal streekorganisaties. Waarom is de meerderheidsfractie van Pepingen zelfs niet in het overleg gestapt? Pepingen met massaal veel open ruimte en veel landbouwgronden.
Kansen voor alle plattelandssectoren
Bij de regio’s die een erkenning kregen, zitten ook een aantal streken waar landbouw een duidelijke factor is in het landschapsgebruik. We spreken dan over de Vlaamse Ardennen of fruitstreek Haspengouw. Ook Taxandria in de Antwerpse Kempen is een gebied waar landbouw een belangrijke landschapsspeler is. Dit wetende moeten we ons de vraag stellen of de landbouwstreek Pajottenland nu een trein of een boot heeft gemist? Zoals we in de inleiding aanhalen, zijn er nog vele vragen.
Het Boerenlandschap bood onze regio heel wat kansen, ook voor de landbouw. In de eerste plaats gaat het voor de boerensector om behoud van hun cultuurgronden en weiden waar dieren kunnen grazen. We moeten begrip tonen voor een sector waar bij menig ondernemer het water aan de lippen staat. En dat doen we ook. Een Pajottenland zonder landbouw is ondenkbaar en uit den boze. In het dossier van het Landschapspark kon de regio afspraken maken om de open ruimte te behouden en welke invulling er aan kan worden gegeven, met kansen voor die landbouw. Er is meermaals met de sector samen gezeten. Uiteraard is er een regelgeving en zijn er Europese verordeningen waar rekening mee dient te worden gehouden. Stikstof en mestactieplan zijn belangrijk voor de landbouw, maar stonden los van het Landschapspark. De landbouwers haalden ook dit aan om hun afwijzing voor Boerenlandschap Pajottenland kracht bij te zetten. Was voor hen de emmer meer dan vol?
Open ruimte is niet alleen belangrijk voor landbouw, ook voor natuur, ontspanning, recreatief gebruik, erfgoed en heeft een positieve invloed op de gezondheid. Open ruimte specifiek vastleggen in het Landschapspark was ook een kans om de regio te helpen vrijwaren tegen de steeds meer oprukkende verstedelijking. Hoe korter bij Brussel, hoe belangrijker. Voor Dilbeek en Sint-Pieters-Leeuw, als goedkeurende gemeenten in de eerste plaats. Nadien volgt de druk op Lenniks grondgebied. Maar intussen weet elke gemeente in het Pajottenland dat de bouwdruk, of noemen we het bouwwoede, toeneemt.
Landbouwverbreding en bulkproducenten
Binnen de landbouwsector zijn er deelsectoren waar het Landschapspark wel kansen schept. Iedereen weet dat steeds meer landbouwers streekproducten produceren, of thuis verkopen of uitkijken om op hun bedrijf logiesmogelijkheden te creëren. Meer recreanten en toeristen naar hier halen, betekent ook meer kans om de Pajotse producten aan de man en de vrouw te brengen. Of extra vermarkting naar de logiesaanbieders en de horeca. Kwam de grootste bekommernis uit de hoek van de landbouwers met grote bedrijven en een aantal bulkboeren? Weinigen onder hen hebben rechtstreekse afzetpunten in het Pajottenland. Een aantal onder hen maakt deel uit van POL, de Pajotse overleggroep landbouw. Vanuit POL is men overtuigd dat het Boerenlandschap van bij aanvang verkeerd is aangepakt en niemand heeft het nog kunnen rechttrekken. POL had ook een wenslijst met punten alvorens ze in het nieuwe project wensten te stappen. Om er een puntje uit te halen: de landbouwers wensten de meerderheid in het bestuursorgaan van het Landschapspark, omdat hun sector de grootste gebruiker is van het landschap.
Lees verder onder de foto.
Andere belanghebbende economische plattelandssectoren zijn horeca en toerisme. Deze ondernemers waren voorstander van het Boerenlandschap Pajottenland. Met hen zijn weinig aparte overlegmomenten gehouden. Natuur en toerisme, als streekorganisaties, hebben ook hun inbreng kunnen doen. Bij iedereen horen we dat veel werd ingezet op mogelijkheden tot samenwerking, sectoroverschrijdend en telkens werd de landbouwsector vermeld.
De CD&V-meerderheden van Galmaarden, Gooik en Herne zeggen dat ze op basis van de visie van de landbouwers geen goedkeuring gaven. Menige keren hoorden we dat het die lokale overheden zijn die de dialoog moeten open trekken en alle belanghebbenden rond de tafel brengen. Hebben die gemeentebesturen te weinig naar de rest van de bevolking geluisterd? Zij weten dat de grote meerderheid van de Pajotten pro landbouw is. Echter, vele Pajotten vragen ook een invulling van dat landschap die aanvullend is op landbouw. En dat daar ook een toekomstvisie aan wordt gekoppeld.
Bijna gelijklopende projecten met tegengestelde beslissing
De problemen tussen landbouw en andere landschapsgebruikers heersen al enkele decennia in het Pajottenland. Daarvoor wijzen heel wat Pajotten naar de Boerenbond. Het is een Pajots publiek geheim dat bepaalde CD&V’ers, nog actieve of gewezen politici, de Boerenbond genegen zijn. Heeft de Boerenbond door die jarenlange verankering in de regio mee dit dossier kunnen bepalen? Was het Boerenlandschap voor deze belangenvereniging (g)een prioriteit?
Het leven gaat intussen verder en na de afwijzing van het Boerenlandschap Pajottenland werd door de gemeenten, die betrokken waren bij dit dossier, wel goedkeuring gegeven aan de nieuwe ‘lokale ontwikkelingsstrategie’ (LOS) van Pajottenland+. Bij de ontwikkelingsstrategie vind je voor driekwart dezelfde thema’s als bij het Landschapspark. Bij die LOS komen ook nog een aantal sociale thema’s aan bod, die minder prioritair zijn bij een Landschapspark. De LOS kreeg vanuit Galmaarden, Gooik en Herne dus wel groen licht. En ook de gemeente Lennik stemde voor. Ook hier hoorden we menig Pajot al vragen waar de logica van die beslissing zit.
Graag komen we ook nog terug op het opgemaakte dossier van het Landschapspark Pajottenland. Wij vroegen het dossier op bij de stuurgroep net na het indienen van de indiendatum. We kregen het niet doorgestuurd. Zou een open en betere communicatie de Pajotten vlotter naar mekaar kunnen laten toegroeien om in de toekomst elkaar wel te vinden in pogingen om de regio te versterken?
Als we vandaag lezen dat vijf van de zeven Landschapsparken goedkeuring kregen, en nummer zes een voortzettingstraject mag lopen, kunnen we dan hopen dat de geesten in het Pajottenland mekaar zullen vinden om bij een nieuwe indienronde onze regio ook nieuwe kansen te bieden? Want volgens onze bescheiden mening zitten in een Landschapspark kansen voor alle plattelandssectoren en voor alle inwoners van die betrokken streek.
