De heemkundige Andreas Masiuskring heeft vrijdagavond een schilderij van Frans Jozef De Gronckel onthuld dat werd geschilderd door zijn broer Vital Jan in 1847/1848.
Frans Jozef speelde in de negentiende-eeuw een belangrijke rol voor Sint-Kwintens-Lennik maar hij is ook de uitvinder van de streeknaam Pajottenland. (We brengen hierover tevens een interessante bijdrage van Dirk Lindemans). Vital Jan De Gronckel was dan weer een bekwaam portretschilder.
In het Lennikse gemeentehuis en recent in de dekenij hangt al sinds 2001 een schilderij uit 1866 van advocaat Frans Jozef De Gronckel dat door de gemeente werd aangekocht op aanwijzen van de Andreas Masiuskring. Enkele maanden geleden ontdekte historicus Bernard Roobaert een ander schilderij in de privécollectie van nazaten van schilder Vital Jan De Gronckel. De Lennikse Andreas Masiuskring was er als de kippen bij om het werk aan te kopen om te beletten dat het weer zou verdwijnen in de anonimiteit van een verzamelaar.
Provincieraad
“Het portret bleef steeds binnen de familie De Gronckel. Het was eigendom van een nazaat van Vital Jan en hun moeder drukte de wens uit dat het werk ooit eens naar Lennik zou terugkeren. We vinden het bijzonder dat er nu ook een tweede schilderij van Frans Jozef naar Lennik terug kwam. Dit schilderij toont de 32-jarige Frans Jozef, toen hij in 1848 net verkozen was voor de provincieraad, toen een belangrijke functie waarmee men veel kon doen voor onze regio. Het stelt iemand voor die het gemaakt heeft als burger”, zegt voorzitter Joris De Beule.
Sint-Petersburg
Vital Jan keerde uit Sint-Petersburg terug om zijn broer op doek te vereeuwigen. De man zag het levenslicht op 29 april 1820 in Sint-Kwintens-Lennik waar zijn vader, afkomstig van Bonheiden, zich in 1808, onder het Frans bewind, gevestigd had als "officier de santé" (geneesmeester) en zijn moeder, Maria-Theresa Nerinckx uit Ninove, een winkel openhield. Het gezin telde negen kinderen.
Vital Jan De Gronckel volgde zijn opleiding bij de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Brussel bij Louis Gallait. Om zich te vervolmaken ging hij naar Sint-Petersburg. Hij huwde daar op 30 augustus 1849 Elisabeh-Eva Eisele. Hij was een veelgevraagd portrettist, die in opdracht meerdere publieke persoonlijkheden schilderde. Ook vervaardigde hij diverse religieuze taferelen. Hij was lid van de Keizerlijke Academie van Kunsten en Wetenschappen in Sint-Petersburg.
In 1857 schilderde hij het portret van zijn broer François Joseph in advocatentoga en werd hiervoor bekroond met de Gouden Prijs op de Nationale Tentoonstelling voor Schone Kunsten te Brussel. In augustus 1858 werd De Gronckel benoemd tot professor in de teken- en schilderkunst aan de academie van teken en bouwkunde in Lokeren. Van 1863 tot 1866 was hij als docent werkzaam bij de Brusselse Academie.
Vital Jan overleed op 8 januari 1890 in Schaarbeek en werd begraven in Sint-Kwintens-Lennik, naast zijn vrouw die in 1875 stierf en zijn broer Frans-Jozef overleed in 1871. De naamkruisen bleven bewaard aan de zijgevel van de kerk.
Restauratie
De Andreas Masiuskring wil het doek, dat bijna 180 jaar oud is, laten restaureren. Het is licht beschadigd en draagt de sporen van de sigarenrook van de figuur die op het doek figureert. De heemkundige vereniging zoekt sponsors die willen helpen het geld bij elkaar te brengen. De ontbonden vereniging ‘Het Oude Land van Edingen’ draagt alvast 500 € bij.
De Andreas Masiuskring verkoopt ook een speciale editie van het Gronckelbier dat een etiket met het recent ontdekte schilderij draagt.
Op de voorstelling werden uitzonderlijk ook nog enkele kleinere schilderijen en tekeningen van Vital Jan De Gronckel tentoongesteld en memorabilia van de man en zijn al even voorname broer. Er waren lezingen door Joris De Beul, Dirk Lindemans, Hans Van Lierde en fragmenten uit De Gronckels Pajottenlandboek door Herman Cornelis.
Walter Evenepoel
Volkszanger Walter Evenepoel bracht een gloednieuw lied in première, speciaal geschreven voor de feestelijke gelegenheid, opgedragen aan F.J. De Gronkel en de vrije Payotten: