Op zondag 12 september 2021 viert Vlaanderen Open Monumentendag. Op die dag gooien Jan Leyssens en Majella Arits ook de deuren open van hun oude hof ‘Viverschem’ (Meiseniersschuur) in de Grote Vijverselenstraat. Deze hoeve kent een rijke en nog deels onbekende voorgeschiedenis.
Jan Leyssens stak enorm veel tijd en energie in de restauratie van de boerderij Klosken en de Meizeniershoeve. Maar hij reconstrueerde ook de schandpaal van Sint-Kwintens-Lennik waarvan hij een aantal originele elementen kon verzamelen. De schandpaal staat voorlopig op de binnenkoer van de Meizeniershoeve.
Rechtbank
In de middeleeuwen maakte de abdij van Nijvel van Sint-Kwintens-Lennik, het hoofd van alle Nijvelse domeinen in Vlaams-Brabant en van de aanpalende domeinbezittingen in Vlaanderen. Geschillen werden behandeld in Lennik als hoofdschepenbank van het ’Diets domein’ van de abdij. Het was het ‘hof van beroep’ voor alle gerechtszaken. De hoofdschepenbank van Lennik velde vonnis in alle zaken die door de plaatselijke schepenbanken niet konden worden beslecht. Naast de hoofdschepenbank had het domein Lennik zijn eigen schepenbank met een meier en zeven schepenen. De galg en de schandpaal werden de symbolen van de rechtspraak.
De schandpaal raakte zoek maar Jan Leyssens kon toch de meeste onderdelen van de treden op de kop tikken. “Een eerste onderdeel vonden we in 1980 en een jaar geleden kwamen nog twee andere stukken vrij bij de verbouwing van een huis in Sint-Martens-Lennik. Ik raadpleegde documenten waaronder de ‘Bijdragen tot de geschiedenis van Lennik’ van de Masiuskring en begon te puzzelen om de twee eerste treden van de schandpaal samen te stellen. De ontbrekende stukken heb ik in hout laten namaken om een duidelijk onderscheid te maken met de originele elementen. Bovenaan plaatste ik symbolisch een leeuwenvlagje”, vertelt Jan Leyssens.
Vele jaren restauratie
Jan Leyssens kocht het hof aan in 1974 “Ik heb altijd een zwak gehad voor oude gebouwen. Ik wilde het kopen maar besefte dat ik meer dan 10 jaar werk zou hebben om de vervallen gebouwen in ere te herstellen. Zo waren de zandstenen portieken al verkocht en verhuisd naar Vlezenbeek. Mijn vrouw Majella zag het zitten, mede omdat er veel speelruimte was voor de kinderen. Een jaar na de aankoop begon de restauratie, die vele jaren in beslag nam.
“Mijn vader vertelde me heel veel over de geschiedenis van Lennik en die passie nam ik van hem over. Ik wilde meer weten over de geschiedenis van de hoeve. Daar kon de vorige eigenaar me weinig over vertellen en de gemeentearchieven gingen amper terug tot in 1945. Ik had al snel gezien aan de bouwelementen dat de hoeve heel oud was. De hoeve staat in zeer waterrijk gebied waar er vele vijvers waren en zou ooit een watermolen gehad hebben, die eigendom was van de invloedrijke familie ’t Serclaes. Daar vond ik bewijzen van.”
“Ik begon de notarisakten op te volgen. In het Rijksarchief konden we de hand leggen op een authentieke akte uit 1644 waarbij Amel Van Diest het goed verkocht aan Adriaen Paridaens uit Vollezele. Leyssens ontdekte dat de famile Paridaens jarenlang schepenen en rechters waren in Sint-Kwintens-Lennik.”
Jan Leyssens vond op zijn erf een ijzeren kanonbal, wellicht gebruikt tijdens één van de vele veldslagen die in de streek werden uitgevochten.
“We vonden ook potscherven die konden gedateerd worden waardoor er aangetoond is dat er al mensen woonden in de 13e eeuw. We zijn ook op menselijke beenderen gestoten. De archeologische dienst van dokter Roossens kon die, door een gebrek aan middelen, niet dateren maar het skelet lag amper 4 graden naast de richting waarin de Merovingers hun doden begroeven.
Romeinen
De opzoekingen van Jan Leyssens strandden bij de Merovingers maar de man is er van overtuigd dat de hoeve nog een veel langere geschiedenis heeft. Onlangs bracht professor Ronald Van Ham een boekje uit over de Romeinse stadsindelingen in het Lennikse. Dat trok de aandacht van Luc Vermeiren uit Lebbeke, die al 4 jaar een doctoraatsthesis voorbereidt over de Romeinse forma (kaarten) ten tijde van Keizer Augustus. Volgens hem is het mogelijk dat de Meiseniershoeve al ten tijde van de Romeinen bestond want ze staat ingeplant op de rand van een afbakening uit het ‘Romeinse kadaster’. “Het past eens te meer in de (onderverdeling) forma 20*20 actus die meestal is opgedeeld in 5*5 actus (dit in tegenstellen tot een centuriatio), zuidgrens, west- en met enige moeite ook de oostgrens en de oriëntatie is perfect.” Het laatste woord hierover is duidelijk nog niet gezegd.
