“Lennik was geen geprivilegieerde Romeinse stad”

Vorige week bracht professor Ronald Van Ham een boekje uit waar in hij onder meer probeert aan te tonen dat de Romeinen van Lennik een stad wilden maken, die zelfs ouder zou geweest zijn dan Tongeren. Jurist Luc Vermeiren uit Lebbeke, die een doctoraatsthesis voorbereidt over de Romeinse forma (kaarten) ten tijde van Keizer Augustus, meent echter dat de Romeinen Lennik zeker niet speciaal uitverkoren hebben. Lennik is zeker geen uitzondering op het wel bijzondere Romeinse kaartenwerk.

“Verschillende mensen spraken me aan over het artikel op persinfo.org, omdat ik nu vier jaar met dit onderwerp bezig ben. Ik begon daarmee toevallig op basis van een enclave in de tienderechten die zijn oorsprong moet hebben vóór hun tot stand komen in 792/3 (Capitularia de villis), waardoor die enclaves, wegens toen reeds verworven rechten, ontstonden”, zegt Luc Vermeiren.

Zie: https://www.nieuwsblad.be/cnt/blpva_03269396    en https://www.academia.edu/42922122/Het_Lebbeekse_Sint_Baafsgoed_onthult_de_sleutel_tot_het_Romeinse_kadaster

“Het is juist dat, ook in Lennik, lectuur van Verbesselt op weg zet naar het terugvinden van de basislijnen waarop de Romeinse landindeling is gestoeld (geen kadaster/centuriatio, dat is enkel waar militairen grond werd toebedeeld), maar dit doe je niet alleen op basis van de Popp-kaarten, maar tevens op oudere bronnen”, gaat Vermeiren verder.

“Bijvoorbeeld, in Lennik, Breeeik, een complex dat al zeker in 1176 bestond, maar ik denk ook aan de Schapenweg (p 22 Verbesselt), de Tomberg,  de Tuitenberg, het Nelleken/ten Helleken. Het zijn allemaal plaatsen die zonder enig probleem met de Romeinse landindeling verbonden zijn en waar we op het kruispunt van de limites nu nog vaak kapelletjes als bakens terugvinden.”

“Als je alleen al inzoomt op Breeeik, dan zien je hoe de Hallebaan (staat mooi haaks op de veldindeling) en de Kwakenbeekstraat leiden naar het hof van Breeeik (helemaal onderaan) waar de decumanus snijdt (rode pijl). Diezelfde decumanus vormt verderop de Bree Eikweg (zelf op 2*710 m parallel met de voormelde Halleweg), op 710 m parallel met de Kwadestraat en waar de veldindeling en -oriëntatie bij aansluit.”

 

Ook het Waterhof in Bossuyt in Sint-Martens-Lennik, tussen de Rosweg en het Olmenpark, waar de laatste gebroeders Pipenpoys woonden, kent bijna zeker een Romeins verleden. Je ziet de contouren van het domein in de straten en de weg die recht op de hoeve uitkomt, die bovendien mooi in de hoek van het raster staat.

“De kerk van St Martens Lennik is wel niet gealigneerd naar het oosten zoals andere kerken, maar volgens dit schema en de oude burchtsite sluit ze aan op de op de decumanus lopende Doelestraat waar nu de Lange Tramweg loopt.... “

“Dit schema, dat Verbesselt in tientallen gemeenten in Vlaams Brabant aanwijst, is overal identiek en is consulteerbaar op http://users.telenet.be/limitatio/Luc/index.htm .”

Leerbeek

“Romeinse landindeling is lineair, haaks en gebaseerd op de romeinse maatgeving van 20 actus of 2400 voeten (deelbaar door 3 en zodoende bruikbaar zowel in het Assyrisch 60-delig stelsel als bruikbaar in het tiendelig stelsel). Tevens dienen mogelijke bevindingen op basis van oude landschapselementen onderbouwd door  archeologie. Een bijvoorbeeld daarvan zijn de opgraving in de Kwadebeekstraat in Leerbeek om de dichtst bij zijnde te noemen, op juist 1,4 km van Breeeik!, waar dit raster vastgesteld is (verschenen in Signa 2020).” Deze  opgraving  heeft  inzicht gegeven in de ontwikkeling  van twee villadomeinen, aan weerszijden van de Bosbeek.

 

Raster

“Van dit raster, dat hier in Vlaanderen is (her)ontdekt, maar veel verder strekt dan zelfs Gallië dachten we vorig jaar nog dat het een Nervisch raster was. https://signaromana.files.wordpress.com/2020/04/signa-9-2020.pdf  ) . Het heeft allemaal te maken met de volkstellingen onder Augustus in 27 en 12 v Chr., vermeld door de evangelist Lucas (in Syrië enkele jaren later), waaraan we veel van onze gemeentenamen danken (zoals Velzeke, Moerzeke, Kemzeke…) en overal identiek is: vijfhonderd kilometer verder vinden we de veldindeling tot op de meter precies terug in wegen, waterloopjes, legerkampen die tot stad uitgroeiden… Die indelingen vind je bijvoorbeeld ook in het Franse Fontaines sur Marne, waar nog één van de weinige paalstenen (Haute borne) staat, die (in dit uitzonderlijke geval) 8 meter hoog is. “

 Stad Lennik?

Volgens Ronald Van Ham zou Lennik voorbestemd zijn geweest om een belangrijke stad te worden. Maar Luc Vermeiren vreest dat de Romeinen Lennik zeker niet speciaal geviseerd hebben. “Lennik ligt alleen aan de Romeinse weg Bavay-Asse-Rumst, waardoor de intensiteit van bewoning daar iets hoger kan geweest zijn en de indeling daar beter werd bewaard doordat langs die weg naar het nog na het jaar 300 functionerende vooruitgeschoven militair steunpunt Asse een langere Romeinse aanwezigheid was.”

“De huidige hoeve Bree-eik is uiteraard later gebouwd maar de landindeling is er beter bewaard, niet alleen om voormelde redenen maar ook omdat het een uithoek van de gemeente betreft nabij de meestal goed bewaarde gemeentegrenzen als erfgenamen van de  parochiegrenzen (=tiendegrenzen).”

 “Het is dus geen Lenniks verhaal en om het helemaal open te trekken, hierbij een verderaf gelegen voorbeeld uit dezelfde Augusteïsche tijd met volledig identieke parameters. Zo kan ik u honderden voorbeelden aanhalen van andere mensen en archeologische bevindingen, die ditzelfde, ik blijf het herhalen: volledig identieke, tot in het uiterste detail, raster gevonden hebben maar telkens dachten dat ze een lokaal raster zagen.”

 Fascinerend

 “Vier landmeters kregen de opdracht om het hele Romeinse gebied op te meten in functie van belastingen en wegenaanleg (https://press.uchicago.edu/books/HOC/HOC_V1/HOC_VOLUME1_chapter12.pdf p 205-206). Het wegenstelsel werd gebruikt om legers te verplaatsen. Het was een soort coördinatensysteem waarvan we wel weten hoe ze de maten namen maar niet hoe ze dat deden over die afstanden en zelfs over bergen en meren, blijft ons nog steeds een raadsel. Het systeem heeft zoveel tentakels, ik leer er nog dagelijks over bij”, besluit Luc Vermeiren.

 


Nieuws melden Adverteren op Persinfo?