OPINIE - Galmaarden, Gooik en Herne zijn op weg naar een fusie. Dat deze samenvoeging tot een nieuwe gemeente er komt, is geen ingeving van het laatste jaar, laat staan van twee of drie jaar. Nee, het is een proces van lange adem geworden. Een gedeelte van dit meer dan vijftien jaar durende proces heb ik van kortbij meegemaakt. Een reconstructie van een aantal feiten kan misschien een en ander duidelijk maken voor u, lezer van Persinfo. De lokale en regionale politiek ging in het Pajottenland nooit zoveel over de tongen dan in 2023.
Aansluitend op de bijdrage ‘De lange weg naar de fusie – deel 1’
Keren we nogmaals twee jaar terug in de tijd? Toen was de term ‘bestuurskrachtmeeting’ niet meer weg te denken bij de gemeenten en bij intergemeentelijke overlegplatforms. Via het Pajotse burgemeestersoverleg kon er gezamenlijk een stap naar de toekomst worden gezet. Samen en in overleg aan de bestuurskrachtmeting werken en kijken hoeveel gemeenten zouden kunnen meestappen in een Pajotse fusie. Bever moet verplicht aan de zijlijn blijven staan omwille van de taalfaciliteiten.
Waarom is fuseren nodig? Filip De Rynck, professor aan de UGent, is al jaren expert in de werking van openbare besturen. De laatste jaren staan de fusies in Vlaanderen hoog op zijn agenda. Hij is dan ook al langs vele Vlaamse gemeentehuizen en regionale overlegplatformen geweest om tekst en uitleg te geven, niet alleen aan gemeentebesturen maar ook bij infoavonden voor burgers. Volgens De Rynck heeft Vlaanderen sterke lokale besturen nodig om haar eigen doelstellingen te halen. Het probleem van efficiënte bestuurskracht, waaronder personeelsexpertise en beperkte financiën, noopt gemeenten om samen te gaan. Iedere inwoner hoopt toch op een goede dienstverlening.
Fuseren valt in vele Vlaamse gemeenten door de gemeentebesturen moeilijk te ‘verkopen’’ aan de burger. Inwoners merken niet direct dat de interne werking van hun gemeente steeds stroever loopt. Voor gemeentebesturen is het ook niet makkelijk om daarover te communiceren. Nochtans kennen vele inwoners van plattelandsgemeenten wel iemand die bij het lokale bestuur werkt, en menigeen zal al vernomen hebben dat niet alle opdrachten nog vlot tot een goed einde kunnen worden gebracht. Politici zien daarom steeds meer de noodzaak om nieuwe wegen in te slaan. Burgers, die de problemen op de gemeentehuizen niet zien in de dagelijkse omgang, reageren met meer emoties op een fusievoorstel.
Misschien ga ik nu – héél – kort door de bocht gaan. Maar moesten gemeentebesturen hun inwoners eens volgende vraag stelling voorleggen: “Beste inwoner, we kunnen geen voldoende kwaliteitsvolle werking meer garanderen. Fuseren is de beste oplossing. Indien jullie een fusie niet zien zitten, zijn jullie bereid om jaarlijks per inwoner enkele honderden euro’s belasting extra te betalen?” Want daar komt het in eerste instantie op neer: een gebrek aan middelen. Ik herhaal het. Dit is héél kort door de bocht voorgesteld. En wie nu tegen een fusie is, wordt in de toekomst geconfronteerd met gedwongen fusies. De Vlaamse Overheid gaat ze immers verplicht maken, normaal gezien tegen 2030.
En gaat elke gemeente dan de juiste fusie voorgeschoteld krijgen? Zien Roosdaalnaren een samenvoeging met Ninove zitten? Willen Lennikenaren aansluiten bij Dilbeek? Of wil Pepingen bij Halle? Dat zat enkele jaren geleden in het voorstel van de Vlaamse Overheid. Ik denk dat weinig Pajotten uit de genoemde gemeenten gaan juichen indien dit idee bewaarheid wordt. Waarom gaan sommige gemeenten nu al fusies aan? Om zelf te bepalen met welke buurgemeente(n) ze verder willen. En omwille van de financiële bonus die de Vlaamse Overheid nu betaalt voor vrijwillige fusies.
Hoe vallen de puzzelstukken in het Pajottenland als het om fusies gaat? Vanuit het maandelijkse burgemeestersoverleg is voorgesteld om de bestuurskrachtmeting samen op te zetten om te kijken wat er mogelijk was met betrekking tot een fusie. Voor Galmaarden, Gooik en Herne viel de puzzel bij de opmaak vrij snel in mekaar. Pepingen was bij de opmaak betrokken, maar hield de boot af. De Pepingense meerderheid is van oordeel dat een fusie met slechts 25.000 inwoners nog een te kleine en niet levensvatbare fusie oplevert. Financieel wordt dat op termijn opnieuw een valkuil. En dat er misschien beter wordt overwogen om naar een fusie van 40.000 tot 50.000 inwoners te gaan. Lennik is een eigen koers gaan varen met een aparte bestuurskrachtmeting. Roosdaal liet de andere gemeenten weten dat het de blik richtte naar de andere gemeenten van hun politiezone, namelijk Liedekerke, Affligem en Ternat.
Zowat elke Pajot die het politieke reilen en zeilen in de regio volgt, vertelt dat politieke kleur van de meerderheden in elke gemeente mee in de weegschaal is gelegd. Velen vertellen luidop dat Galmaarden, Gooik en Herne mekaar vonden vanuit de CD&V-meerderheden. De oppositiepartijen in die gemeenten zeggen dat zij buitenspel zijn gezet. Pepingen vindt dus het voorstel van de drie CD&V-gemeenten niet ideaal om in te stappen. Een Pepingense schepen liet weten dat de keuze van Galmaarden, Gooik en Herne vanuit politieke overwegingen werd gemaakt. En heeft Lennik zich afzijdig gehouden omwille van een liberale meerderheid van mandatarissen bij de partijen die het schepencollege uitmaken? Nochtans zit de CD&V er ook in het college. Is dat de reden waarom er slechts drie gemeenten overblijven bij de huidige fusieoperatie?
Zoals het onderzoek naar fusie de twee laatste jaren bij de gemeenten Galmaarden, Gooik, Herne, Lennik, Pepingen en Roosdaal is gelopen, kan men zich dan afvragen of gemeentebesturen een gepaste toekomstvisie voor ogen hebben voor hun burgers? Een grotere fusie dan de samenvoeging van de huidige drie gemeenten zal wellicht een beter toekomstperspectief bieden.
Deel 1 van 'de lange weg naar fusie' lees je hier: De lange weg naar fusie – deel 1 | Persinfo
Morgen volgt deel 3, tevens het slot