OPINIE - Galmaarden, Gooik en Herne zijn op weg naar een fusie. Dat deze samenvoeging tot een nieuwe gemeente er komt, is geen ingeving van het laatste jaar, laat staan van twee of drie jaar. Nee, het is een proces van lange adem geworden. Een gedeelte van dit meer dan vijftien jaar durende proces heb ik van kortbij meegemaakt. Een reconstructie van een aantal feiten kan misschien een en ander duidelijk maken voor u, lezer van Persinfo.
We keren terug naar 2007. In 2007, meer dan 15 jaar geleden dus, werd in het Pajottenland het burgemeestersoverleg opgestart met de gemeenten van het Leadergebied, de plaatelandswerking in de hierna opgesomde gemeenten. Bever, Galmaarden, Gooik, Herne, Lennik, Pepingen en Roosdaal besloten om maandelijks de koppen bij mekaar te steken om ‘als buren’ een aantal zaken af te toetsen. Dit overleg, dat eigenlijk als doel had om typische plattelandsthema’s en –projecten te bespreken, kreeg al gauw andere thema’s op de agenda. Zo kwam bijvoorbeeld huisvuilophaling, wegenbeheer of brandweer ook aan bod. Als dit de regionale samenwerking vooruit kon helpen, waarom ook niet?
Naar gelang de jaren verstreken, was er toch bijna maandelijks wel een burgemeester die meldde dat de werking van zijn of haar gemeente onder druk kwam te staan. Aanschaf van – steeds duurder wordende – machines, personeel dat de taken moeilijker rond kreeg, en zo meer. Regelmatig werd er geopperd dat de samenwerking voor een aantal thema’s hechter moest worden. Er kwamen wat afspraken en aankopen, zoals gezamenlijke aanschaf van papier. De grote stappen voorwaarts bleven uit. Je voelde dat niet iedereen hetzelfde enthousiasme aan de dag legde om ‘meer samen te doen’. Sijpelde het gedacht door, dat hechtere samenwerking neerkwam op het uit handen geven van bepaalde taken of bevoegdheden? Is het voor iemand, die al een tweetal decennia de burgemeesterssjerp draagt, moeilijker om los te laten?
Het zal van 2015 of 2016 geleden zijn dat Kris Poelaert, de burgemeester van Herne, tijdens het burgemeestersoverleg eens – zeer behoedzaam - polste of fuseren een vlottere manier was om de steeds groeiende pijnpunten op termijn makkelijker de baas te kunnen. Hij had al langer door dat hechter samenwerken moeilijk van de grond kwam in de zware klei van het Pajottenland. Poelaert vond voor zijn fusie-idee op dat ogenblik weinig tot geen animo bij zijn collega’s. Het was vooral de Gooikse burgemeester Michel Doomst, voorzitter van de politiezone en van Pajottenland+, die bleef voorstellen om meer samen te werken. Hij hield het meestal bij die woorden of een oppervlakkige nota. Uitgewerkte voorstellen kwamen er niet op tafel. Tussen de lijnen liet hij aanvoelen dat fuseren voor hem geen optie was. Een tijdje later liet hij tijdens vergaderingen meermaals volgende uitspraak optekenen: “Liever gefusilleerd dan gefusioneerd”. We vermoeden dat hij, met op dat ogenblik bijna dertig jaar burgemeesterschap op de teller, toch wist dat het draaiende houden van een gemeente steeds moeilijker en complexer werd?
We keren nog even terug in de tijd. De VVSG, de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten, organiseerde sedert 2010 om de twee maanden een overleg met plattelandswerkers uit de vijf Vlaamse provincies. In 2010 kreeg het Pajottenland vanuit zowat alle Vlaamse hoeken positieve reacties voor het maandelijkse burgemeestersoverleg en de manier waarop gemeenten toenadering zochten voor gelijklopende problemen. Echter, vijf of zes jaar later beschikten een aantal Vlaamse regio’s over een gelijkaardig overlegplatform, en de meeste regio’s stonden al verder met hun streekwerking dan onze streek. Naar het Pajottenland werd steeds minder verwezen als voorbeeldregio.
De laatste jaren verschuift de Vlaamse Overheid steeds meer taken naar het gemeentelijk niveau. Dat is een bijkomende portie opdrachten op het bord van het personeel en van het schepencollege. Het zette Kris Poelaert er toe aan om regelmatig zijn betoog ‘om na te denken over fusies in het Pajottenland’ te herhalen op het burgemeestersoverleg. Na de laatste gemeenteraadsverkiezingen, in oktober 2018, kreeg het thema bestuurskracht steeds meer aandacht.
Waar knelt het schoentje vandaag? Te weinig middelen en te weinig personeel. Door de nieuwe taken die Vlaanderen delegeerde, is er in de gemeentehuizen ook nood aan personeel met de juiste kennis van zaken. Vlaanderen stimuleert fusies met een financiële bonus voor gemeenten die tegen 2025 vrijwillig samengaan. En daar zal ook een Pajotse gemeente bij zijn, als de drie gemeenteraden in december het licht definitief op groen zetten. Wat iedereen verwacht.
Wordt morgen vervolgd in ‘De lange weg naar fusie – deel 2’