BRUSSEL - Is Manneken Pis echt? Onderzoekster Amandine Crabbe van de Vrije Universiteit Brussel gaat dit onderzoeken door de samenstelling van het brons te analyseren. De authenticiteit van het beeld staat in de wetenschap al heel lang ter discussie.
Is het wereldberoemde beeldje Manneken Pis, dat in het Museum van de Stad Brussel staat, het origineel dat in 1619 door de beeldhouwer Hiëronymus du Quesnoy de Oudere werd gemaakt? Vanuit kunsthistorisch perspectief hangt er rond dit beeldje een waas van mysterie. Onderzoeksgroep SURF van de Vrije Universiteit Brussel wil met haar wetenschappelijke expertise in electrochemical and surface engineering uitsluitsel geven. Onderzoekster Amandine Crabbé geeft leiding aan het project.
Ketje
Brussels bekendste ketje heeft een tumultueus en bijwijlen duister verleden. Ten tijde van de Oostenrijkse Successieoorlog werd hij in 1745 door jaloerse Engelse soldaten ontvoerd. In 1817 zou het manneken in een gelijkaardig parket sukkelen, deze keer aan de hand van de snelle handen van een lokale dwangarbeider. Ter troost werd de Brusselaars toen het volgende rijmpje gepresenteerd:
“Ey lieve meisjes! Staakt geschrei!
Al koomt gy door dees dievery
een zoeten troost te missen,
hij zal met nerstig onderzoek
nog wel eens koomen uit den hoek
om zonder schroom te pissen”
En inderdaad: kort nadien werd hij teruggevonden. Om in 1965 opnieuw te verdwijnen. En in 1966 opnieuw te worden teruggevonden, deze keer in het kanaal Brussel-Charleroi. In twee stukken.
Hiëronymus Duquesnoy de Oudere
Wat wel zeker is, is dat het beeld in 1619 in opdracht van het stadsbestuur door Hiëronymus Duquesnoy de Oudere werd vervaardigt. Eveneens onbetwist, is dat het Brusselse stadsmuseum, in het Broodhuis op de Grote Markt, sinds 1966 het in het kanaal teruggevonden Manneken huisvest. En dat dit exemplaar in 2003 werd gerenoveerd en sindsdien wordt tentoongesteld. Maar of dit ook werkelijk het origineel is, is al jaren voer voor kunsthistorische discussies.
X-straalfluorescentiespectroscoop
SURF-onderzoeksgroep hoopt dus het MannekenPis-mysterie te ontrafelen. De analyse die Amandine Crabbé daarvoor van MannekenPis zal maken, gebeurt in twee fases. Eerst zal het beeldje in beeld worden gebracht door een X-straalfluorescentiespectroscoop. Dit is een dankbare, want niet-beschadigende technologie. Zonder het beeldje ook maar aan te raken, kunnen de X-stralen een hele hoop aan het licht brengen. Het team zal onder andere de chemische compositie en relatieve chemische concentraties van het onderste en bovenste deel van Manneken Pis kunnen vergelijken.
Roest
Maar het blijft een oppervlaktemeting. Roest kan roet in het eten gooien en maakt het hoe dan ook onmogelijk doorslaggevende uitspraken te doen over de bronssamenstelling van de verschillende delen. Hierom staat er ook een tweede testfase op het programma. Afhankelijk van de resultaten van de eerste reeks experimenten, zullen er drie kleine stalen worden genomen, één van elk onderdeel van het beeldje. Aan de hand van deze staaltjes kan de samenstelling van zowel de corrosie laag als het onderliggende brons grondig worden geanalyseerd. En op basis daarvan kan er wel uitsluitsel worden gegeven over de echtheid van MannekenPis.
Het onderzoek van Amandine Crabbe vindt plaats binnen een onderzoeksproject naar het Brusselse atelier van de familie Du Quesnoy. Kunsthistorica Géraldine Patigny (ULB/KIK-IRPA) probeert met verschillende kunsthistorische benaderingen het mysterie rond het Brusselse Ketje te doorgronden.
SURF
SURF is een grote onderzoeksgroep aan de Vrije Universiteit Brussel in de elektrochemische en oppervlakte-engineering. SURF concentreert zijn onderzoek rond vijf cross-linked gebieden, elk ondersteund door academische leden. Het elektrochemisch luik wordt geleid door professor Annick Hubin, momenteel ook de eerste vrouwelijke decaan van de ingenieursfaculteit aan de VUB. De andere onderzoeksgebieden omvatten elektrochemische modelering, corrosie technologie, functionele oppervlakte-engineering en nano-oppervlakte structurering. Meer kunt u vinden op www.vub.ac.be/SURF