Zesentwintig gemeenten gaven al aan vrijwillig te willen fuseren en passeren daardoor langs de kassa. Voor bevoegd minister Bart Somers, die van 300 naar 100 gemeenten wil, gaat het toch nog te traag. Hij denkt aan een verplichting na 2024. ‘In dit tempo duurt het nog 100 jaar.’
Bron: De Standaard - Simon Andries, Tibert Blommaert
In de hoop zo veel mogelijk gemeenten te overtuigen vrijwillig te fuseren, beloofde de Vlaamse regering een paar jaar geleden flink wat schulden over te nemen van fusiegemeenten. Hoe meer inwoners, hoe meer schuld Vlaanderen overneemt. Voor een fusiegemeente van 20.000 inwoners is dat bijvoorbeeld 200 euro per inwoner, vanaf 35.000 inwoners loopt dat al op tot 500 euro. Het totale bedrag kon maximaal oplopen tot 50 miljoen euro per gemeente. Voor Galmaarden, Gooik en Herne is dat 4.988.200€
Die wortel van een stevige schuldaflossing verleidde deze bestuursperiode intussen 26 gemeenten die straks herleid worden tot 12 (zie tabel). Daarnaast zitten nog enkele fusieprojecten in de wachtzaal, zoals Mechelen met Boortmeerbeek, en Melle met Merelbeke. Daardoor moet de Vlaamse regering straks al stevig in de buidel tasten. De teller staat intussen op een schuldovername van 255 miljoen euro.
Denemarken gidsland
Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open VLD) ziet naar eigen zeggen ‘steeds minder koudwatervrees’ bij de gemeenten. Maar tegelijk gaat het voor hem nog te traag. Somers stelde vorig jaar in Het Belang van Limburg voor om gemeentefusies na 2024 te verplichten, maar daar dan wel meer centen en sterkere lokale bevoegdheden tegenover te zetten. Onder meer voor de taken van de arbeidsbemiddelingsdienst VDAB kunnen de gemeenten veel korter op de bal spelen dan de Vlaamse overheid, zegt Somers.
In zijn ideale scenario wil Somers de huidige driehonderd gemeenten herleiden tot honderd. Hij verwijst daarbij naar Denemarken, dat de gemeenten destijds een halfjaar de tijd gaf om daarvoor zelf partners te zoeken. Zijn voorstel leverde al scherpe reacties op van coalitiepartner CD&V, die benadrukte dat de Vlaamse overheid ‘onze gemeenten geen huwelijkspartner moet opleggen’. Maar Somers blijft er vandaag bij dat er een ‘sterkere motor nodig is dan de vrijwillige fusies’. ‘In dit tempo duurt het nog bijna 100 jaar om tot 100 gemeenten te komen in Vlaanderen. Lokale besturen botsen vandaag al op hun grenzen, terwijl de uitdagingen op het vlak van activering, veiligheid, zorg of klimaat steeds groter worden.’
Het Antwerpen van N-VA-burgemeester Bart De Wever profiteert het meest van het systeem dat de Vlaamse regering op poten heeft gezet. De stad bereidt een kleinschalige fusie voor met Borsbeek, dat amper 10.000 inwoners telt. Maar dankzij het totale aantal Antwerpenaars kan De Wever straks rekenen op het maximale bedrag van 50 miljoen euro. Beide gemeenteraden moeten eind december het licht definitief op groen zetten en dan wordt Borsbeek in 2025 het tiende district van ’t Stad.
Emotie tegenover feiten
In Borsbeek loopt eind september wel nog een volksraadpleging over de fusieplannen, maar daar lijkt het lokale bestuur niet al te veel rekening meer mee te houden. ‘We gaan er per definitie wel van uit dat de inwoners zich negatief zullen uitspreken, maar het is uiteindelijk de gemeenteraad die beslist’, zegt Walter Kiebooms (N-VA), eerste schepen van Borsbeek. ‘Zo’n volksraadpleging gaat vaak over emotie en de gemeenteraad moet juist beslissen op basis van feiten en cijfers. We redden het nu gewoon niet, we hebben te weinig mensen voor al die gemeentelijke taken. Er is nood aan schaalvergroting.’
Foto: C Joris Dewolf