De renovatiewerken zijn op schema en op 1 juli opent het Kasteel van Gaasbeek opnieuw de deuren, zij het dan nog wel zonder de museumcollectie. Vorig week ging Isabel Lowyck (49) er aan de slag als opvolger van directeur Luc Vanackere, die met pensioen ging. Isabel Lowyck is afkomstig uit Leuven en woont momenteel in Waals-Brabant. We hadden met haar een aangenaam gesprek.
“Ik studeerde kunstwetenschappen en was steeds gefascineerd door de vraag hoe je mensen in een museum krijgt. Voor mij is een museum een plaats waar ik inspiratie en energie vind. Schoonheid maar ook lelijkheid geven me een vervulling in mijn leven, waar ik dan enige tijd mee voort kan. Wie iets gemaakt heeft, wat die kunstenaar bezielde, in de beeldende kunst maar ook in architectuur en de andere disciplines. Ik had het geluk stage te mogen lopen in het Victoria and Albert Museum in Londen en daar mocht ik een houtblok van Henri Matisse in mijn handen houden, om die van het prentenkabinet naar de fotografie-afdeling te brengen. Ik was helemaal alleen met dat werk en was aan het beven. Het was fenomenaal, die kunst spreekt hier tot mij! Er is een soort kracht die er uit stroomt, de energie wordt nog altijd doorgegeven. Maar je kan er natuurlijk ook nog steeds je verbeelding bij gebruiken. De schone kant van het leven ontdekken, zeker in de hectische wereld waarin we nu leven”, vertelt Isabel Lowyck.
“Na het V&A ging ik aan het werk in het Jubelpark, wat ik nog steeds een fenomenaal museum vind met een ongelooflijke collectie die nog veel te weinig gekend is. Dan trok ik naar de Vlaamse museumvereniging waardoor ik heel wat musea leerde kennen. Ik richtte zelf ook de vzw AmuseeVous op, met de bedoeling om jongeren en musea dichter bij elkaar te brengen. “Ik vertrok van de overtuiging dat iets wat mij zoveel kracht en vertrouwen in het leven geeft, moet delen met anderen.” In haar geboortestad was Lowyck tien jaar afdelingshoofd publiekswerking bij M Leuven.
Wat zette er iemand aan om te postuleren voor de functie van directeur van het kasteel van Gaasbeek?
“Eigenlijk is dat heel toevallig gekomen. Ik had wel steeds een droom om een museum te runnen omdat collecties, tentoonstellingen, het zakelijk beleid, de publiekswerking, allemaal heel sterk aan elkaar verbonden zijn. Ik volgde daarom ooit ook een opleiding management. Hoe breng je al die elementen samen en uiteraard ook met de bron en een team en een toekomstvisie uitschrijven die mensen kan raken maar ook mensen doen bewegen en reageren.”
Lees verder onder de foto's
Iedereen heeft hier wel een link met het kasteel
“Toen het bekend raakte dat ik hier kwam werken kreeg ik meteen positieve reacties. Velen voelen zich verbonden met deze plek, ofwel heeft de grootmoeder of de buur er gewoond. Iemand stopte me een oud boekje over de familie Pipenpoy in mijn handen. Iedereen heeft wel een verhaal over Gaasbeek. Met de reeks over Vlaanderen is er ook weer meer aandacht voor onze geschiedenis. Er zijn hier ook veel connecties met de rijke geschiedenis van dit land. Het kasteel ligt ook vlak bij Brussel, de hoofdstad en alle verhalen die daarover te rapen zijn. Zoals Paul Arconati-Visconti die door Napoleon werd aangesteld als burgemeester van Brussel en daar op zijn paard rond reed. Veel van die verhalen vinden we terug in onze heel mooie bibliotheek en ons rijk archief. De collectie en het archief zijn voor mij nog altijd de bron. We willen het archief en de bibliotheek zo goed mogelijk ontsluiten. Maar dat gebeurde, spijtig genoeg, nog niet door tijdgebrek. We halen er die verhalen uit die onze blik op de wereld verrijken. Waarom heeft de reeks ‘Vlaanderen’, zo een succes. Dat komt omdat veel mensen zich afvragen wie we zijn en van waar we afkomstig zijn.”
Niet alleen de markiezin?
De markiezin, die bijzonder eigenzinnig was en bovendien mecenas van het Louvre, het grootste museum ter wereld, spreekt tot ieders verbeelding. “Mijn voorganger maakte de juiste keuze door de markiezin naar voren te schuiven. Dat is iets wat we gaan blijven doen, omdat zij de laatste bewoonster was en de recentste renovatie deed, die het kasteel in de huidige vorm bracht. Maar natuurlijk is er niet alleen haar verhaal, maar ook dan van haar zeer welstellende echtgenote en zijn familie. Het begint allemaal 800 jaar geleden met de verdediging van Brussel. Er zijn heel veel gelaagdheid en invalshoeken, die u naar het kasteel brengen. Sommige mensen komen niet binnen maar gaan naar het park, de natuur of de schapen.”
Het kasteel is een oude bekende
“Ik kende het kasteel al door mijn werk met AmuseeVous en de Vlaamse museumvereniging. Ik kwam hier al meermaals op bezoek, zelfs nog in de tijd van conservator Van Dormael. Toen ik in Brussel woonde was het voor ons een uitstap waarbij we hier een boterham met plattekaas kwamen eten”, zegt Isabel Lowyck met een knipoog.
Inclusie
Het kasteel wordt inclusief en dat heeft niet alleen met de toegankelijkheid te maken maar wel dat iedereen hier welkom is. “We mogen echt fier zijn dat de renovatie de toegankelijkheid echt vergroot. De lift maakt bijna alles toegankelijk, behalve de zolder met de kijkdepots en de vleermuizen.”
“Met de renovatie keren we terug naar de 19e eeuw. De tussentijdse interpretaties van vorige conservatoren zijn weg gehaald. We werden daarin zeer goed begeleid door een team van experten en door Vlaanderen.”
Verbreding
Het is vandaag belangrijk voor een museum om verschillende perspectieven binnen te halen om mensen te blijven prikkelen. “Mijn voorganger vroeg hedendaagse kunstenaars om in dialoog te gaan met de collectie en dat willen we verder zetten, maar we kunnen naast de beeldende kunst ook literatuur, poëzie, dans, theater of andere disciplines vragen om een blik te werpen en zo continu nieuwe betekenissen te creëren en nieuwe lagen toe voegen aan het verhaal.”
Ook lokaal
Het ook heel belangrijk om een verankering in de buurt uit te bouwen met de verschillende culturele en andere partners. We willen dat de mensen uit de omgeving zich betrokken voelen bij hun kasteel, dat een stukje van iedereen is. We willen er ook de lokale pers nauw bij betrekken om nog meer de verhalen vanuit het kasteel te brengen maar ook de menselijke ervaring van bijvoorbeeld een bewaker. Er werken hier zo veel mensen die allemaal een jarenlange passie hebben voor het kasteel. Ik werd op de eerste dag echt geraakt toen ik de pretlichtjes in hun ogen opmerkte, als ze kunnen vertellen dat ze voor het kasteel werken. Die gezamenlijke missie om het geheel waar te maken is vandaag de kracht van het museum.”
Observeren
“Ik kijk er naar uit om hier mensen te ontvangen en te zien wat het kasteel met mensen doet. Gewoon in een museum wandelen en de bezoekers observeren is fantastisch. Wat ik vooral magisch vind, is hoe mensen kijken tijdens een eerste bezoek, ‘het eerste keer-gevoel!’.”
Open zonder collectie en pauwen
Op 1 juli zwaait de poort van het Kasteel van Gaasbeek weer open. “Op 1 juli zal het gerenoveerde kasteel te zien zijn, met het prachtig gerenoveerde interieur. Pas in 2024 hebben we de echte opening, want dan is de gerestaureerde collectie terug in een nieuwe opstelling. De collectie blijft grotendeels dezelfde, aangevuld met enkele recent aangekochte stukken om lege plaatsen te vullen. Stukken die niet passen in de verhaallijnen krijgen een plaats in de kijkdepots op de zolder”, aldus Isabel Lowyck.
Het is niet zeker dat de pauwen, die op de binnenkoer van het kasteel leefden, nog terug komen. Ze werden bij de aanvang van de werken ondergebracht bij enkele medewerkers. Of ze weer een plaatsje krijgen in het kasteeldecor moet nog uitgemaakt worden.