Op zondag 3 december 2023 is het startschot gegeven van het Pauwelgebeuren met de bekendmaking van Pauwel en Kinderpauwel 2024 aan de Pauwelhoeve in Galmaarden. Het wordt een bijzondere editie want op zondag 28 januari trekt er weer een grote Pauwelbende de straat op.
Persinfo ontmoette aan de Sint-Pauluskapel de persoon die ieder jaar, telkens opnieuw haar beste talenten naar bovenhaalt en achter de schermen de Pauwelhoed vervaardigt.
Op dinsdagavond 5 december 2023 gingen we op pad en maakte een halte ten huize van Eddy De Borre en Marleen Deblander in Galmaarden. Toevallig of niet ontmoeten we bij hen één van de erGoeders van Galmaarden, Herman Vanden Herrewegen.
Herman Vanden Herrewegen (67) is geboren en getogen in Galmaarden en is altijd heel erg betrokken bij de Pauwelviering. Hij werd 45 jaar geleden in 1978 verkozen tot Pauwel.
Herman: “De eerste maal dat ik deel uitmaakte van de Pauwelviering was in 1976, dan was het ook een grote bende net als volgend jaar in 2024.”
Herman gaat verder: “ik heb toevallig het geluk gehad dat we de toenmalige BRT op bezoek kregen, die een documentaire hadden gemaakt en daarmee naar Ierland zijn getrokken naar het folklorefestival, waar 28 landen er waren ingeschreven. We zijn daar uitgekomen met de tweede prijs ‘De Zilveren Harp’…” (beluister verder het verhaal van Herman, een terecht fiere man).
Eddy De Borre (59) komt uit een grote familie. Ook geboren en getogen Galmaardenaar. De familie De Borre leeft enorm voor het Pauwelgebeuren. Eddy werd Pauwel in 1986 door de beslissing van zijn broer Marc.
Eddy: “In 1985 waren ze met kameraden bijéén, ze gingen een bende maken maar mijn broer Marc was niet zinnens om Pauwel te worden. Naarmate de verkiezing er aan kwam heeft de kandidaat-Pauwel zich teruggetrokken en ging Marc voor de Pauwel-titel. En zo waren we vertrokken… .” (beluister verder het verhaal van Eddy)
Eddy’s echtgenote Marleen Deblander (61), is de creatieve dame die achter de schermen de Pauwelhoed maakt. Ze stapte eind jaren ‘70 in het Pauwelgebeuren.
Marleen: ”Mijn broer deed mee en ik ging dan ook naar de Pauwelviering en zo is dat begonnen. Ik ging de eerste keren mee op de ‘Rekeninge’.”
In 1985 moest er een hoed gemaakt worden. Marleen gaat verder: “Mijn schoonzus, er was niemand meer die het deed”. Marleen bleef niet bij de pakken zitten en ging bij Josiane Deteye ervaring opdoen. Zou het nu toeval zijn, dat uitgerekend in dat jaar haar toekomstige gemaal tot Pauwel werd verkozen, dat zij dan de microbe te pakken kreeg? Marleen ging aan de slag en maakte haar eerste Pauwelhoed. Het werd meteen een prachtstuk.
In het hele Pauwelgebeuren is de Pauwelhoed een gerespecteerd kledingstuk. Er is dan ook veel respect voor wie de Pauwelhoed maakt. Vele Pauwelhoeden werden na gebruik opgesmukt en doorgegeven aan volgende Pauwels.
De markt is ook heel beperkt gezien de Pauwelhoed een enig hebbeding is binnen een unieke lokale folklore, enkel gedragen door de verkozen Pauwel van dat jaar.
De hoed van de Pauwel maken omvat veel meer dan wat men traditioneel onder het woord hoedenmaakster zou verstaan. Het moeten fijne naaisters zijn, ze moeten een heel goede materiaalkennis hebben, handig zijn en een heel groot knutselgehalte bezitten.
Toen er eind de zeventiger jaren niemand gevonden werd om een nieuwe hoed te maken, zocht de toenmalige Pauwel zijn toevlucht tot de Aalsterse carnavalswereld waar specialisten jaarlijks pareltjes van hoeden uitwerken. De Pauwelhoed werd er gemaakt en bij afhaling kreeg de toenmalige Pauwel te horen dat hij niet ieder jaar met zo’n opdracht moest komen. Het nam te veel tijd in beslag en de materialen waren uiterst moeilijk te vinden.
Over de laatste tachtig jaar hebben we weet van een tiental makers van ‘Den Hoed’.
In 1946 was het Valentine Van Gorp die de hoed maakte en ze mocht met haar Pauwel op de foto. Verder volgden Octavie Dauwe, Antoinette Goessens, Josianne La Fourt, Nelly Vander Trappen, Jean-Pierre Timmermans, Josiane Deteye, Greta De Veleer, Jozef Vanbellinghen samen met Gusta Vanbelle en Eddy’s echtgenote Marleen Deblander.
Marleen staat ieder jaar paraat om de Pauwelhoed kleur te geven.
Ondertussen begint Marleen aan haar 43ste Pauwelhoed.
Hoe wordt een hoed gemaakt?
Toen in 2016 een dossier werd opgemaakt om het Pauwelgebeuren te laten opnemen op de ‘Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed’ was de eerste opdracht: het borgen van het hele gebeuren en alles wat om en rond de viering gebeurde, waaronder ook het maken van ‘De Hoed’. De basis van een Pauwelhoed is veelal een bolhoed of strooien hoed. Met twee brede kartonnen ringen wordt deze bolhoed verstevigd en is er zo een basis voorzien voor het bevestigen van de versiering.
De Pauwelhoed wordt bekleed met blauwe stof en er wordt een koker over bevestigd. De koker wordt verder bekleed met stroken blauwe stof, kant en goudlint. Repen blauwe stof worden geplooid met plooien van 1 cm en gestreken. Op de geplooide blauwe repen (5 cm breed) worden de kant en het goudlint gestikt en om de hoedrand komt een goudrandje.
Van blauwe stof, kant en goudlint worden er twee staartstukken gestikt die achteraan de hoed bevestigd worden. De koker wordt van een deksel voorzien en de stroken blauwe stof worden rond de hoed bevestigd. Onderaan de koker komt de witte band in kruisjessteek met de tekst ‘PAULUS VERWELKOMT U ALLEN’. (zie foto)
Als dit nog niet alles is: de hoed wordt langs de binnenzijde bekleed. Er is een elastiek en een rood lint voorzien om de hoed vast te maken onder de kin.
En dan is de hoed klaar voor de laatste versieringen en het aanbrengen van de Pauwelpluim. Eenmaal de Pauwelpluim stevig vast, wordt de hoed verder afgewerkt met rode rozen, hulst en koren- en rogge-aren. Met de jaren is de Pauwelpluim er niet kleiner op geworden maar hiermee is het geheel echt af.
Een hoed bouwen vergt al gauw een 100-tal werkuren.
Op de Pauwelfeesten van dit jaar werd er dan ook hulde gebracht aan de hoedenmaakster Marleen Deblander door ereburger Michel Matthijs.
Michel: “Wie kan vandaag beter een Pauwelhoed maken dan Marleen? Dit wordt lang zoeken, want wij kennen op dit moment geen tweede Marleen. De Pauwelviering is van ONS, maar ook Marleen is van ONS… .”
PLOOJK voor Marleen
GEDICHT
Dat God bewaart ons schoon Galmaard’
Ons klein gehucht van Sint-Paulus,
Dat de bewoners ook nog binnen vele jaren,
Dezen feestdag te zamen nog verklaren,
Want Paulusbaan die werd gedaan,
Hij werd gegroet met liefde zoet,
Met zijnen schonen zijden hoed.
Foto’s en video: ©Chris Noerens