De MIVB-vloot telt sinds deze zomer een voertuig met een nog ongekende technologie op het Brusselse openbaarvervoersnet: een waterstofbus. Na een reeks tests zonder reizigers de afgelopen weken, is dit nieuwe bustype klaar om vanaf het nieuwe schooljaar op het MIVB-net te rijden. Bedoeling: vertrouwd raken met deze nieuwe technologie en de prestaties ervan in reële omstandigheden evalueren. De MIVB anticipeert zo op de definitieve afschaffing van verbrandingsmotoren die het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor de komende tien jaar in het vooruitzicht stelt.
De MIVB zette jaren geleden een geleidelijke vermindering in van haar koolstofvoetafdruk: indienststelling van hybride bussen, volledig elektrische bussen van verschillende types op verschillende lijnen,… De MIVB bereidt zich voor om diesel volledig te bannen uit haar busvloot, maar ook ten voordele van de levenskwaliteit in de stad. In die context biedt waterstof een alternatief. De Brusselse openbaarvervoersmaatschappij besliste een waterstofbus te testen op haar net vanaf het nieuwe schooljaar in september. Tijdens de zomer werd het personeel eerst opgeleid om met het voertuig te rijden en vertrouwd te geraken met de werking van deze nieuwe technologie en voerde de MIVB al tests uit zonder reizigers.
Testen en opleiden
De MIVB huurt de waterstofbus bij de Belgische constructeur Van Hool. Het voertuig is getooid in de kleuren van de MIVB en kwam begin juli aan in Brussel. Vanaf september wordt het gedurende twee jaar getest op zoveel mogelijk verschillende MIVB-lijnen. Voordat het met reizigers op het net kan, doorstond het voertuig verschillende proeven: ontvangst van de gegevens, nakijken van de procedures, laatste aanpassingen, tests in de stad zonder reizigers, enz.
De bestuurders en het technisch personeel kregen deze zomer ook een opleiding voor deze nieuwe technologie. Het gaat om een vijftiental vrijwillige chauffeurs van de stelplaats Marly in Neder-over-Heembeek, en de technici van dat depot (een twintigtal). Naast de specifieke kenmerken van deze nieuwe technologie was ook een opleiding nodig rond de veiligheidsvoorschriften.
Op het net met reizigers
De bus zal de eerste reizigers in september aan boord nemen. Hij rijdt zoals een gewone bus. De tests worden uitgevoerd op verschillende lijnen om precies en in reële omstandigheden het gedrag van het voertuig op lijnen met verschillende karakteristieken te bestuderen: op hellingen, in druk en rustig verkeer, met veel of weinig reizigers en op verschillende tijdstippen van de dag, enz.
Deze eerste stap zal de MIVB in staat stellen de schattingen van haar toekomstige waterstofbehoeften concreet te valideren en te leren hoe deze nieuwe technologie in de Brusselse straten en in de MIVB-stelplaatsen moet worden gebruikt.
De ervaring die wordt opgedaan bij deze test zal worden meegenomen in de haalbaarheidsstudie voor de volgende stap, die zal bestaan in de exploitatie van een volledige lijn met waterstofbussen.
Hoe werkt het?
De gebruikte techniek is elektrolyse van water en bestaat al heel lang. Met behulp van elektriciteit worden zuurstof en waterstof gescheiden en wordt waterstof teruggewonnen.
Deze waterstof wordt vervolgens onder druk opgeslagen in een tank. Gecombineerd met zuurstof uit de omgevingslucht in een apparaat dat een "brandstofcel" wordt genoemd, kan opnieuw elektriciteit worden opgewekt met zuiver water als het enige afvalproduct.
Waterstof is een gas en is de kleinste molecule in het heelal. Om het goed te kunnen opslaan, moet het onder zeer hoge druk worden samengeperst. Aangezien het om een gas gaat, vereist dit passende en zeer strikte veiligheidsmaatregelen. In een eerste fase zal de MIVB waterstof afnemen in Zaventem. Begin 2022 wordt in de remise Marly een mobiel station geïnstalleerd dat door Eoly-Energy wordt geleverd. Eoly-Energy zal de MIVB bijstaan bij het beheer van dit mobiele station.
Voordelen van de waterstofbus
Een bus die op waterstof rijdt, is in de eerste plaats een elektrisch aangedreven bus, waarin elektriciteit is opgeslagen in de vorm van waterstof. Het voordeel van waterstof is dat de elektriciteit in grotere hoeveelheden kan worden opgeslagen dan in de batterijen van een klassieke elektrische bus.
Een standaard waterstofbus kan gemiddeld tussen 300 en 500 km afleggen op 40 kg waterstof. Dat is twee keer de autonomie van een elektrische bus met batterijen.
Een ander voordeel is dat wanneer de waterstofreserve leeg is, deze kan worden bijgevuld op vrijwel dezelfde wijze als in een gewoon voertuig, in slechts enkele minuten. Gezien de grote busvloot van de MIVB is dit een aanzienlijke tijdsbesparing.
De logistieke uitdaging
Logistiek is een belangrijk aandachtspunt als het gaat om de exploitatie van waterstofvoertuigen.
De MIVB is alleen geïnteresseerd in groene waterstof, d.w.z. waterstof die wordt geproduceerd met behulp van hernieuwbare elektriciteit. Dit vertegenwoordigt echter maar een fractie van de waterstofproductie in de wereld, waarvan het grootste deel grijze waterstof is. Europa streeft ernaar de productie van groene waterstof in 2025 en 2030 op te voeren, maar dit is nog beperkt in vergelijking met de potentieel enorme behoeften.
Bovendien is er momenteel bijna geen gestructureerd waterstofdistributienetwerk dat voldoende groot is om een volledige busvloot te bevoorraden.
Het doel van de test, die de MIVB vandaag start voor een periode van twee jaar, is dus ook om in een reële situatie na te gaan of deze technologie, met haar voordelen en uitdagingen, een optie kan zijn voor de toekomst van het busnet van de MIVB, eventueel als aanvulling op andere technologieën.
“De MIVB engageert zich om haar vloot almaar milieuvriendelijker te maken, in lijn met de ambitie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Met het oog hierop bestuderen wij sinds enkele maanden de waterstoftechnologie als alternatief aandrijfsysteem voor onze bussen. De test die nu van start gaat, zal ons in staat stellen meer te leren over het voertuig zelf, de bevoorrading ervan en het dagelijks beheer tijdens de exploitatie. Op die manier zullen we kunnen bepalen of waterstof een optie kan zijn voor de bussen van morgen,” zegt Brieuc de Meeûs, CEO van de MIVB.
"De vloot van de MIVB wordt omgevormd om de Brusselaars een betere luchtkwaliteit en een veel stillere stad te bieden. Naast de investering in 37 nieuwe elektrische bussen en de aanpassing van remises voor het opladen van deze bussen, lanceert de MIVB nu ook een waterstofbus in een echte test, zodat ze steeds aan de spits kan staan van de minst vervuilende technologieën", benadrukt de Brusselse minister van Mobiliteit, Elke Van den Brandt.