ZEVENAAR / LENNIK - Afgelopen zaterdag vond in Zevenaar de presentatie plaats van het boek "De wereld van Andreas Masius", uitgegeven door de Cultuurhistorische vereniging van Zevenaar in Nederland. Een Lennikse delegatie was er bij en Joris De Beul, voorzitter van de Lennikse heemkundige Masiuskring mocht er een toelichting geven. Zevenaar ligt in de provincie Gelderland, nabij Nijmegen, op zo’n 250 km van Lennik,
Humanist Andreas Masius is geboren als Andries Maes in 1514 in Lennik en overleden in 1573 in Zevenaar (NL). Hij stond in zijn tijd bekend als een bekwaam diplomaat en groot taalgeleerde. Zijn activiteiten brachten hem in de centra van de toenmalige politieke en kerkelijke conflicten. Met velen stond hij in persoonlijk en/of schriftelijk contact.
500 jaar Masius in Lennik
Zowel in Lennik als in Zevenaar is er een Masiusplein gewijd aan deze historische figuur. Naar aanleiding van de vijfhonderdste verjaardag van Masius’ geboorte, werd In juni van dit jaar, op voorstel van de erfgoedraad en van gemeenteraadslid Geert De Cuyper een nieuw herdenkingsbord aangebracht op het Andreas Masiusplein in Lennik. Toen waren de burgemeester van Zevenaar, Jan de Ruiter, en een wethouder (schepen) op de inhuldiging aanwezig.
Bij die inhuldiging en thema-avond waren ook enkele unieke 16de-eeuwse drukwerken aanwezig van Masius bij Christoffel Plantijn.
Op een arduinen plaat, aangebracht aan de voortuinmuur van de oude Dekenij, is enige uitleg over Masius gegraveerd, waaronder in 5 talen (en 4 maal in verschillend schrift) het woord ‘kennis’ : in het Nederlands, Latijn, Grieks, Hebreeuws en (oud-)Syrisch/Chaldeeuws, talen die wetenschapper Masius beheerste en waarmee hij werkte.
Het meegebrachte fotoalbum van die inhuldiging in Lennik werd graag ingekeken in Zevenaar. Voorzitter Niko Wiendels van de Cultuurhistorische vereniging (500 leden) suggereerde dat ook op het Masiusplein in Zevenaar zo een duurzaam gedenkbord op zijn plaats zou zijn.
Burgemeester De Ruiter van Zevenaar: een redenaarstalent
De burgemeester, zelf ook historicus van opleiding, vond de overhandiging van de eerste exemplaren van het boek passend in een volledig gerenoveerd historisch gebouw, dat pas een jaar open is. “Een monument, daar moet je geen hek om zetten, dat moet je een functie geven die ook vandaag van waarde en betekenis is en mensen samenbrengt.”
De Ruiter betreurt het toenemend gebrek aan kennis en inzicht van de geschiedenis (antieke zowel als vaderlandse geschiedenis, én in eigen gemeente). Zicht op onze tijd én vanwaar we komen, op de veranderingen in elke tijd, kan ons helpen bij de grote veranderingen die we nu opnieuw in onze tijd beleven. Hij denkt daarbij aan digitalisering, internationalisering, open grenzen en hoe we mensen vandaag kunnen verbinden. Hij verwees naar de actualiteit van de vluchtelingen tegenover de West-Europeanen die rijk zijn en het goed hebben.
Ook boeken lezen en zich informeren blijft belangrijk. Allicht naar analogie met Lennik, stelde hij zich de vraag of de inwoners wel voldoende weten naar wie dat Masiusplein genoemd is.
De burgemeester noemde Masius één van de eerste humanisten en één van de eerste Europeeërs of ‘wereldburgers’, modern voor zijn tijd, omdat hij verdedigde dat, ondanks verschillen van opvatting en religies, één ding ons mensen bindt: het menselijk zijn, dus in wederzijds respect en vrede samenleven.
Boek "De wereld van Andreas Masius"
Auteur Ernest Stender werkte vier jaar aan het boek. Het was voorzien klaar te zijn in 2014, de 500ste verjaardag van Masius’ geboortejaar, maar door ziekte is het wat later geworden. Een mooi geïllustreerd werk van driehonderd pagina’s.
Stender herinnerde eraan dat de 16de eeuw de tijd was van de heksenvervolgingen, een smeltkroes van allerlei conflicten, een moeilijke tijd met regelmatig mislukte oogsten, hongersnood, maar ook de revolutionaire uitbreiding van de boekdrukkunst. Volgens sommigen was boeken lezen des duivels en de bron van alle kwaad. Mede door dat ruimer verspreiden van gedachten en inzichten kwam er een grote scheuring in de kerk, in een tijd waar alles een religieuze lading had. Volgens de auteur was die tijd een beetje vergelijkbaar met de huidige toestand in het Midden-Oosten met permanente oorlog en conflicten. De auteur verwees naar beroemde tijdgenoten. Geschriften van Masius kwamen op de inquisitielijst, maar ondanks zijn kritische ingesteldheid heeft hij toch nooit gebroken met de kerk van Rome. In een tijd waarin religieuze tolerantie een enorm probleem was, hield hij als diplomaat alle lijnen open.
In die tijd begon in de Nederlanden de opstand tegen de Spanjaarden, bekend als de Tachtigjarige Oorlog. Als diplomaat was Masius regelmatig actief in onderhandelingen met de Spanjaarden. Hij was één van de weinigen die invloed had op de Spaanse bevelhebber Alva.
Volgens Stender is het waarschijnlijk dat Masius heeft kunnen voorkomen dat Alva het hertogdom Kleve zou innemen, zoniet zou de geschiedenis een andere gang gelopen hebben. In een tijd van verschuiving van politiek denken, koos Masius voor realiteitsdenken tegenover zich enkel te laten leiden door de eigen moraal.
Op de cover van het boek prijkt een knappe afbeelding van de zogenaamde Zeven Kunsten (wetenschappen), symbool voor de intellectuele leefwereld van Masius.
Helaas is een groot deel van Masius’ handschriften en notities verloren gegaan in de brand van de Leuvense universiteitsbibliotheek tijdens de Eerste Wereldoorlog. Een onvervangbaar verlies, dat Stender wilde in herinnering brengen als culturele misdaad tegen de mensheid.
In het boek wordt aan de hand van zijn correspondentie en andere zestiende-eeuwse bronnen, voor het eerst een uitgebreid beeld geschetst van zijn leven, zijn diplomatieke activiteiten en wetenschappelijke publicaties.
"Voor ons rijst het beeld op van een man die te midden van de vele elkaar bestrijdende partijen zijn morele en intellectuele zelfstandigheid heeft trachten hoog te houden”, stelt Ernest Stender.
Wie was Andreas Masius?
Masius volgde opleiding aan de Latijnse school in Brussel, daarna was hij primus aan de universiteit van Leuven waar hij rechten studeerde en colleges volgde aan het beroemde Drietalencollege/ Collegium trilingue (de drie belangrijkste Bijbeltalen Latijn-Grieks-Hebreeuws). Hij verbleef ook jaren in Rome, waar hij diplomaat was bij de Curie en ook de Vaticaanse bibliotheek adviseerde, er verder studeerde en boekverzamelingen onderzocht.
Eerder was hij secretaris van Johannes von Weeze, prinsbisschop van Konstanz en de belangrijkste diplomaat en topadviseur van keizer Karel V.
Masius beheerste naast zijn moedertaal niet minder dan tien talen, waaronder ook Arabisch. Hij leverde een onschatbare bijdrage aan het vertalen van (religieuze) geschriften en Oosterse documenten. Masius had schriftelijke contacten met geleerden in Italië, Duitsland, Spanje en de Nederlanden, voor wie hij een vraagbaak werd. Hij werkt ook mee aan de wereldberoemde uitgave van de Biblia Polyglotta door Plantijn, één van de belangrijkste namen uit de boekdrukkunst. In 1555 kreeg hij van de paus toestemming om een universiteit in Duisburg te stichten.
Lennikse College van burgemeester en schepenen afwezig
De Zevenaarse burgervader werd naar eigen zeggen heel goed onthaald in Lennik. Hij vond het nadrukkelijk erg jammer dat niemand van het Lennikse College van burgemeester en schepenen zich kon vrijmaken om nu de boekvoorstelling mee te maken, en hij dat goede onthaal dus niet ten volle kon terug aanbieden. Wel waren de Nederlanders bijzonder gecharmeerd door de ”internationale aandacht” uit België, en de verbondenheid tussen de geboorteplaats van Masius en de plaats waar hij zijn laatste jaren doorbracht.
De Lennikse delegatie bestond uit Joris De Beul van de Masiuskring en eega Annie De Decker, gemeenteraadslid Wim Durang, Godelieve Eeckhout en Willy Van der Voorde van de cultuurraad. Vanwege de gemeente Lennik had Godelieve Eeckhout van de cultuurraad een Pajotse streekproductenmand verkregen voor de auteur en een pakket ‘Lennikse’ Prins-cava voor de uitnodigende geschiedkundige vereniging.
De Lennikse Masiuskring
Voorzitter Joris De Beul van de Lennikse Masiuskring is geboren op Andriesdag. Ook hij beklemtoonde dat Masius een bepleiter was van verdraagzaamheid over allerlei opvattingen heen, een man die zijn geografisch kader overstijgt en werkte op pan-Europees niveau, waar eigenlijk net als vandaag communicatieproblemen waren. “Hoewel hij lange tijd bijna vergeten was, overschaduwd door de humanistische reus Erasmus, is hij een grote figuur geweest. Toen de historische kring in Lennik in 1962 zich naar Masius vernoemde was dit eigenlijk een gedurfde keuze.”
De Beul is blij met de hernieuwde belangstelling voor Andreas Masius. Recent waren er ook de gepubliceerde artikelen en doctoraatsstudie van prof. Theodor Dunkelgrün van de universiteit van Cambridge, die ook in Lennik een lezing gaf. De Masiuskring ging ook op reis naar Rome, waar ze onder meer de voetstappen van hun naamgever naliepen. Zo krijgt Masius tegenwoordig meer en meer de prominente plaats in de geschiedenis die hij verdient.
Info:
Het boek kan besteld worden bij de Cultuurhistorische vereniging van Zevenaar via hun website: www.cvz7aar.nl
https://nl.wikipedia.org/wiki/Andreas_Masius
Foto’s met dank aan Wim Durang en Godelieve Eeckhout.
Eerdere artikels over Andreas Masius :
http://www.persinfo.org/2014/11/26/lennik-overweegt-plaatsing-gedenkplaat-andreas-masius
http://www.persinfo.org/2015/05/23/onthulling-gedenkplaat-andreas-masius-op-masiusplein
http://www.persinfo.org/2015/06/18/lennik-eert-beroemde-humanist-met-gedenkplaat-fotos