REGIO - Vandaag vond het colloquium “De internationalisering van de rand rond Brussel” plaats. Een leerzame dag voor beleidsmakers (overheden, administraties en politieke instellingen), organisaties uit het middenveld, onderzoekers, studenten, journalisten en andere geïnteresseerden. Tijdens dit evenement maakte Vlaams minister Geert Bourgeois, bevoegd voor de Vlaamse Rand, de onderzoeksresultaten bekend van het onderzoek dat door en in opdracht van de Vlaamse overheid (Studiedienst Vlaamse Regering) is gevoerd over het internationale karakter van de Vlaamse Rand.
In dit onderzoek wordt een vergelijking gemaakt met het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en het ruime ommeland.
Enkele belangrijke conclusies
Het nieuwe rapport van de Studiedienst van de Vlaamse Regering (april 2012), die ressorteert onder de bevoegdheid van minister-president Peeters, over de Vlaamse Rand toont aan dat er een stijging is van internationalisering vanuit het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest naar de Vlaamse Rand, de provincies Vlaams- en Waals-Brabant en de rest van Vlaanderen en Wallonië.
Buitenlandse bedrijven
Minister-president Peeters: “De Vlaamse Rand trekt heel wat buitenlandse bedrijven aan. De nabijheid van de hoofdstad met zijn Europese instellingen en de nationale luchthaven van Zaventem zijn belangrijke troeven. Van de 11.000 buitenlandse bedrijven in België is 42% gevestigd in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en 45% in het Vlaams Gewest. In de Vlaamse Rand alleen al zijn 7% van de buitenlandse bedrijven gelokaliseerd (800) waarvan de helft geconcentreerd ligt rond de internationale luchthaven (Zaventem, Machelen)”.
Groothandel is de belangrijkste activiteit van de buitenlandse bedrijven in België. Luchtvaartindustrie, opslag en vervoer en ondersteunende activiteiten zijn typische activiteiten die zich ontplooien in de nabijheid van de luchthaven. In de Vlaamse Rand treffen we vooral vestigingen aan van moederbedrijven uit Nederland, de Verenigde Staten van Amerika en Groot-Brittannië. Het zijn relatief jonge vestigingen, bijna een kwart is er de voorbije tien jaar bijgekomen.
Internationale bevolking
De bevolking van de Vlaamse Rand heeft een internationaal karakter. Meer dan een kwart (27%) heeft een vreemde herkomst. Ze komen bovendien uit zeer verschillende continenten en landen (114 nationaliteiten). Dit aandeel is natuurlijk niet zo hoog als in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest (62%) maar het aandeel is opmerkelijk hoger dan in het Vlaams Gewest (15%).
De aanwezigheid van vreemdelingen is het resultaat van twee bewegingen. Vooreerst wijken vreemdelingen rechtstreeks in vanuit het buitenland. Vervolgens zijn er binnenlandse verhuisbewegingen van vreemdelingen. De binnenlandse instroom, vooral vanuit de hoofdstad, is belangrijker in de Vlaamse Rand (+4‰) dan de buitenlandse (+1‰).
De noordoostelijke Randgemeenten en Drogenbos kennen het hoogste aandeel personen van vreemde herkomst, vooral vanuit Zuid-Europa, Marokko, Turkije en steeds meer ook vanuit de Oost-Europese landen. De zuidoostelijke gemeenten verliezen in beperkte mate vreemdelingen, ze huisvesten vooral personen afkomstig uit West- en Noord-Europa. De uitdagingen voor maatschappelijke integratie zullen in deze gebieden verschillen.
Moedertaal
“Het internationale karakter van de bevolking heeft gevolgen voor de dienstverlening”, aldus minister Bourgeois. “Ruim een derde van de moeders met pasgeboren kinderen die door Kind en Gezin worden begeleid in de Vlaamse Rand, hebben een moeder die bij haar geboorte een vreemde nationaliteit had. Voor 6 op 10 van de begeleide gezinnen is de thuistaal niet het Nederlands. Daarom is het belangrijk in te zetten op taalpromotie in de Vlaamse Rand.”
7% van de leerlingen in het basisonderwijs hebben in de Vlaamse Rand niet de Belgische nationaliteit, 5% in het secundaire onderwijs. Voor meer dan een vierde van de leerlingen in alle onderwijsniveaus is de thuistaal verschillend van de onderwijstaal. Bijna de helft van werkzoekenden (46%) in de Vlaamse Rand heeft een huidige of vroegere vreemde nationaliteit. Een groot deel (49%) van hen heeft een taalachterstand Nederlands.
De internationalisering van de Vlaamse Rand ent zich bovenop de bestaande taalverhoudingen van Nederlands- en Franstaligen. Steeds meer worden ‘andere’ talen dan Nederlands of Frans gesproken. Zo stelt Kind en Gezin bij de moeders met pasgeborenen vast dat in 30% van deze gezinnen geen Nederlands (37%) of Frans (33%) wordt gesproken.
Vlaams profiel
De noordelijke en westelijke Randgemeenten hebben nog een duidelijk Vlaams profiel. Er kan niet ontkend worden dat Franstaligen een relatief grote groep vormen in de faciliteitengemeenten. Dit kan onrechtreeks afgeleid worden uit de taal tussen moeder en kind, onderwijstaal verschillend van thuistaal, taalachterstand bij werkzoekenden. We moeten echter voorzichtig zijn bij de interpretatie van deze cijfers omdat ze uitdrukkelijk niet als talentelling zijn opgezet en in hun context moeten geplaatst worden (vb. in de erkende Franstalige basisscholen in de faciliteitengemeenten, worden enkel Franstalige kinderen uit de gemeente toegelaten en is de thuistaal dus gelijk met de onderwijstaal) .
Er bestaan intensieve relaties tussen de Vlaamse Rand en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. Dit gebeurt in beide richtingen maar met een dominante richting van de hoofdstad naar zijn ruim ommeland.
Volgens het laatste gekende kalenderjaar (2009) zijn er bijna 12.000 Brusselaars die zich in de Vlaamse Rand kwamen vestigen, omgekeerd weken ruim 6.000 Randbewoners uit naar het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. De Brusselaars vormen ongeveer de helft van de interne inwijking in de Vlaamse Rand.