In 2023 daalde het aantal ongevallen aan overwegen (31 ongevallen, 6 doden) en het aantal meldingen van spoorlopen (632 meldingen, 5 doden) lichtjes in vergelijking met 2022. Maar de impact hiervan voor het treinverkeer is enorm toegenomen: vorig jaar was er dagelijks 12u30 vertraging door ongevallen aan overwegen én spoorlopen samen, dit is een verdubbeling ten opzichte van 2021 (2022 ligt in de lijn van 2023). Daarom lanceert Infrabel een globaal actieplan om de spoorveiligheid verder te verhogen en zo ook stapsgewijs de stiptheid te verbeteren. Twee nieuwe maatregelen hiervan zijn de verdere uitrol van LED-verlichting aan slagbomen voor een nog betere zichtbaarheid aan overwegen en het aanbrengen van stickers met “het oproepnummer 1711 voor noodgevallen” aan alle publieke overwegen.
Vandaag werd dit actieplan voorgesteld samen met 2 nieuwe maatregelen aan overwegen in aanwezigheid van Benoît Gilson (CEO Infrabel), Annelies Verlinden (minister van Binnenlandse Zaken), Karin Genoe (CEO Vias), Willy Segers (burgemeester Dilbeek) en Stéphanie Silvestre (directeur federale Spoorwegpolitie).
Het spoorwegbedrijf wil onder meer overwegen sluiten, waaronder drie in Dilbeek. “Niet zo’n evidente boodschap voor de inwoners, maar het is nodig voor de veiligheid”, zegt burgemeester Willy Segers.
Actieplan: een multidisciplinaire aanpak
Het gezamenlijk doel van het actieplan berust op verscheidene pijlers: enerzijds ‘voorkomen’ van incidenten via sensibilisering en preventie; anderzijds ‘behandelen’ via repressie en een snellere afhandeling van incidenten op het spoor via een nauwe samenwerking met politie, justitie, hulpdiensten, begrafenisondernemers. Daarnaast doet Infrabel een oproep aan iedereen om vanuit verschillende domeinen dit sociaal-maatschappelijke fenomeen samen aan te pakken (o.a. via controleacties door Spoorwegpolitie, lokale politie en Securail) én aan weggebruikers en burgers om altijd de veiligheidsregels aan overwegen, in stations en langs het spoor te willen respecteren.
Benoît Gilson, CEO Infrabel: “Ik ben blij met de steun van de overheid en van de verschillende ministers vanuit hun domein om dit sociaal-maatschappelijk probleem samen aan te pakken via een actieplan. Want spoor- en verkeersveiligheid en kwalitatief en stipt treinverkeer zijn van essentieel belang voor iedereen in onze samenleving. Graag zou ik alle weggebruikers en burgers nog eens willen oproepen om altijd de verkeersregels aan overwegen, langs het spoor en in de stations te willen respecteren aub. Een mensenleven is zoveel meer waard dan één minuut tijdwinst”.
- OVERWEGEN: 31 ongevallen waarvan bijna 1/3 in november en december
Ongevallen aan overwegen = aanrijding tussen een trein en een voertuig of (zwakke) weggebruiker aan een overweg
Vorig jaar waren er 31 ongevallen aan overwegen waarbij 6 dodelijke slachtoffers en 5 gewonden vielen. Dit is vergelijkbaar met 2022 (32 ongevallen en 11 doden) en in lijn met de dalende tendens de laatste jaren (zie grafiek)… maar de tol blijft heel zwaar want elk slachtoffer is er een te veel.
Evolutie van ongevallen aan overwegen en van de slachtoffers
Tijdens de laatste week van november gebeurden er liefst 4 ongevallen waarbij 2 dodelijke slachtoffers vielen. Een voetganger, fietser of auto die nog snel wil oversteken terwijl de lichten op rood staan en de slagbomen omlaag zijn… het is de rode draad die we in de ongevallen het voorbije jaar zien. Bovendien waren november (5) en december (4) goed voor 29% van de ongevallen (9 van de 31), vandaar de oproep om altijd de verkeerscode na te leven en om bij winterweer ook steeds voorzichtig te zijn in de buurt van overwegen en het spoor.
Nieuwe maatregel: sticker met noodnummer voor gevaarlijke situaties
Aansluitend op de eerdere sticker met de “identiteitskaart” van een overweg (nummer van overweg en spoorlijn, straatnaam en gemeente), zal Infrabel dit jaar een nieuwe sticker bevestigen aan alle publieke overwegen. Die omvat het nieuwe oproepnummer 1711 om de verkeersleiding van Infrabel rechtstreeks te contacteren bij gevaarlijke situaties. Op die manier kunnen onze teams nog sneller ingrijpen om het treinverkeer stil te leggen en tussen te komen op het terrein wanneer er zich een incident zou kunnen voordoen. Eén belangrijke boodschap blijft hierbij steeds van toepassing: breng eerst jezelf in veiligheid en verlaat onmiddellijk de overweg en het spoordomein!
Nieuwe maatregel: verdere uitrol van LED-verlichting voor nog betere zichtbaarheid
Daarnaast zal Infrabel in 2024 ook het proefproject met LED-verlichting op de slagbomen van de overwegen verder uitrollen. Deze LED-verlichting zorgt voor meer zichtbaarheid aan overwegen en zijn een aanvullend hulpmiddel om lokaal de verkeersveiligheid - voor alle weggebruikers en in het bijzonder de automobilisten - nog verder te verhogen. Momenteel zijn er 20 overwegen in België met deze LED’s en daar zien we een positieve tendens en een verbeterd gedrag van de weggebruikers, zo blijkt uit de analyse van Vias Institute. Het doel is om de komende 10 jaren 176 extra overwegen hiermee uit te rusten (in 2024: 20 overwegen). De overwegen waar er LED’s worden geïnstalleerd, zijn die waar er veel slagbomen en overweginstallaties worden aangereden, waar er verkeerongevallen gebeuren, en aan drukke wegen.
Georges Gilkinet, Vicepremier en federaal minister van Mobiliteit: “All For Zero: nul verkeersdoden tegen 2050, dat is onze doelstelling. En door dit actieplan voor spoorwegovergangen werkt ook Infrabel daar aan mee. Spoorlopen is een levensgroot probleem dat we op alle mogelijke manieren moeten bestrijden. Met een noodnummer en extra LED-verlichting worden spoorwegovergangen veiliger. En daardoor kunnen de treinen ook vlotter en stipter rijden. Als federale overheid blijven we inzetten op preventie en sanctie. Maar als federaal minister van Mobiliteit blijft het voor mij ook cruciaal dat er telkens, in overleg met de gemeentes, bekeken wordt welke de optimale oplossing is voor een lokale situatie. Samen redden we levens.”
Ongevallen: het vaakst met een voertuig en met buurtbewoners
Van de 31 ongevallen in 2023 gebeurden er 25 op de klassieke spoorlijnen tegenover 22 in 2022. In 2023 gebeurden 6 ongevallen op goederenlijnen in havengebied tegenover 10 in 2022. De laatste jaren zien we een daling van het aantal ongevallen aan overwegen, zowel in niet havengebied als in havengebied. Bij 25 ongevallen (81%) was een wegvoertuig betrokken waarbij 2 doden vielen. 6 ongevallen (19%) gebeurden met zwakke weggebruikers met 4 dodelijke slachtoffers (2 voetgangers en 2 fietsers). Wat steeds opvalt bij analyse van de cijfers is dat ‘de ongevallen buiten havengebied’ voornamelijk (ongeveer 75%) gebeuren met buurtbewoners die in de omgeving van de overweg wonen en foutief denken dat hun niets kan overkomen.
Respecteren van verkeersregels en permanente sensibilisering
Het niet respecteren van verkeersregels* (en de signalisatie: rode lichten, slagbomen, bel) blijft de hoofdoorzaak (+/- 55%) van ongevallen aan overwegen en vormt een probleem in onze samenleving. Maar bijna even belangrijk is onvoorzichtig gedrag (+/- 35%) van weggebruikers die de overweg nog proberen over te steken terwijl de verkeerssituatie dit niet meer toelaat of die fout afdraaien en zich vastrijden. Ten slotte is er de impact van de weersomstandigheden (zon, regen of mist – ongeveer 10%) waardoor men de situatie aan de overweg niet goed inschat.
Annelies Verlinden, minister van Binnenlandse Zaken: “Het is belangrijk dat alle betrokken diensten samen inspanningen blijven leveren om het spoorlopen tegen te gaan en om ongevallen aan spooroverwegen zo veel als mogelijk te vermijden. Ongeveer 55% van de ongevallen op overwegen komen voort uit het niet respecteren van de verkeersregels. Het menselijk leed, de materiële schade en de impact op het spoorverkeer zijn enorm. Deze cijfers tonen jammer genoeg aan dat we naast preventie ook moet blijven inzetten op repressie. De Federale Spoorwegpolitie, maar ook de lokale politie en Securail, controleren daarom regelmatig en sensibiliseren de weggebruikers en treinreizigers om de verkeersregels te respecteren en steeds de nodige voorzichtigheid aan de dag te leggen.”
*Overtredingen aan overwegen kunnen boetes opleveren van 320 tot 4.000 euro, een intrekking van het rijbewijs en een rijverbod voor een periode van 8 dagen tot 5 jaar. De overtreders moeten ook een schadevergoeding betalen voor de opgelopen schade en de minuten vertraging voor het treinverkeer.
Infrabel blijft daarom verder inzetten op sensibilisering (o.a. via educatieve programma’s en spellen voor scholen) en heeft onlangs ook een nieuwe digitale campagne rond spoorveiligheid gelanceerd.
Binnenkort wordt er ook een enquête afgenomen bij de Belgen over risicogedrag op en rond sporen en aan overwegen.
Link naar nieuwe digitale campagne: Getuigenissen van zij die achterblijven Infrabel
Ingezonden foto's Infrabel