Elke Galmaardenaar kent het symbool: een ruiter met speciale hoed op een wit paard: de Pauwel. Ook in het Pajottenland en in de Denderstreek kennen erfgoedfanaten de Pauwel en de bijhorende viering. Elk jaar krijgt de Pauwelbende en vooral de Pauwel veel aandacht. Ergoed Galmaarden vond het tijd om ook aandacht te besteden aan de makers van de hoeden, de hoed zelf en de kledij van de Pauwel.
Rond 25 januari kan je in en om Galmaarden de Pauwel tegen het lijf lopen. De jaarlijkse herdenking van de Pauwellegende leeft er nog echt. Een witte ruiter deelt er de broodjes uit die volgens de legende uit 1382 de pest verdreef. Met fierheid draagt de Pauwel zijn opvallende zijden hoed. Een hebbedingetje dat door elke Pauwel echt gekoesterd wordt. “Wat zou Galmaarden zijn zonder de Pauwel en wat zou de Pauwel zijn zonder zijn hoed”, klinkt het bij de lokale erfgoedwerkers.
Een puzzel die onverwacht in mekaar viel, zorgde er voor dat er nu een boekje is over de pauwelhoed, de kledij en de dames die de hoed fabriceren. “Zo kan je het wel stellen”, zegt Luc Cromphout van erGoed Galmaarden. “Toen we in 2016 startten met de opmaak van het dossier om het Pauwelgebeuren op de ‘Vlaamse inventaris voor Immaterieel Cultureel Erfgoed” te krijgen, ontvingen we meteen opmerkingen om alles te ‘borgen’. De vakterm leerde ons dat we alles moesten omschrijven en zo kregen we de kans de opbouw van een hoed stap voor stap op te volgen. We stonden echt versteld van welke materiaalkennis en vaardigheid er nodig is. Hoe moeilijk het is om aan de geschikte materialen te geraken en hoe spitsvondig men moet zijn om een gewenst resultaat te bekomen.”
Lees verder onder de foto.
Toen kwam het volgende stuk van de puzzel. Cromphout: “We kregen van de huidige hoedenmaakster, Marleen Deblander, de vraag of we als erfgoedvereniging in ons redelijk groot fotoarchief geen selectie vonden van hoeden die zij had gemaakt. De aanzet was gegeven en het idee om er iets meer van te maken kreeg vorm. We vonden pauwelhoeden van maar liefst tien hoedenmakers en het lukte ons de evolutie van de hoed over de laatste 100 jaar toe te lichten. Vertrekkende vanaf het prille begin, namelijk het schetsen van de hoed. Ook van de geplogenheden rond de kledij, meer bepaald de Pauwelkiel, geven we een beschrijving. Het geheel is aangevuld met vele foto’s en een reeks aanmerkingen van onze lokale erfgoedspecialist Michel Mathijs.”
Het eerste idee was een huldeboek samen te stellen voor Marleen Deblander die sinds 35 jaar hoedenmaakster van dienst is. Maar ErGoed Galmaarden vond het geheel te interessant om alleen als uniek exemplaar aan Marleen te schenken en er is intussen een publicatie gedrukt. Een beperkte oplage die vanaf Pauwelzondag 29 januari verkrijgbaar is bij de bestuursleden van erGoed Galmaarden of via de facebookpagina van erGoed Galmaarden. Het boekje met als titel ‘Met zijnen schonen zijden hoed’ kost 10 euro.
Op zaterdag 28 januari gaat de Pauwelbende op jaarlijkse ‘pluik’, op bedeltocht door Galmaarden en enkele omliggende gemeenten. Zondag 29 januari is de feestdag voor alle pauwelfanaten, dan is er de Pauwelviering.
