De politie kan voortaan veelvuldig lokfietsen met GPS-trackers inzetten zonder dat daarbij omslachtige procedures aan te pas komen. Het nieuw wettelijk kader voor lokfietsen en andere voertuigen is sinds begin dit jaar van kracht. De politiezones en de parketten, die hiervoor al langer vragende partij waren, kunnen nu veel doeltreffender aan de slag met de lokfiets.
Jaarlijks worden in ons land zo’n 30.000 fietsdiefstallen geregistreerd bij de politie. Het werkelijke aantal fietsdiefstallen ligt uiteraard veel hoger, gezien lang niet alle slachtoffers aangifte doen. Velen gaan ervan uit dat een aangifte weinig uithaalt. Nochtans treft de politie na onderzoek geregeld garages of panden vol gestolen fietsen aan. Vaak hebben die tweewielers echter een onbekende eigenaar en had een aangifte voor teruggave kunnen zorgen.
Een middel om fietsdieven en -bendes op te sporen, is de lokfiets. Dat is een anonieme fiets van de politie die is uitgerust met een GPS-tracker. Als de fiets wordt gestolen en in beweging is, krijgt de politie daar een melding van en kan die het traject van de gestolen fiets volgen. Het principe werd reeds beperkt toegepast door bepaalde politiezones en bewees haar nut. De inzet van de lokfiets leidde reeds tot arrestaties van beroepsdieven en ontdekkingen van tientallen gestolen fietsen. Een juridisch probleem dat zich echter stelde, was dat het gebruik van lokfietsen strikt genomen onder de bijzondere opsporingsmethodes (BOM) viel. Deze mogen enkel worden toegepast als er indicaties zijn van georganiseerde misdaad, wat bij fietsdiefstallen vaak niet het geval is.
Geen omslachtige procedures meer
Voor het toepassen van bijzondere opsporingsmethodes geldt bovendien een strikte en uitgebreide juridische procedure. Telkens als er een lokfiets werd geplaatst, was een machtiging nodig van het parket, moest men een zogeheten vertrouwelijk dossier aanleggen en specifieke processen-verbaal opstellen. Indien de lokfiets dan gestolen werd, moest overgaan worden tot BOM-controle om na te gaan of alles volgens de wet op de bijzondere opsporingsmethoden verlopen was.
Zowel de lokale politiezones, de lokale overheden als het Openbaar Ministerie ervoeren de regeling als zwaar en log. Hierdoor werd het potentieel van de lokfiets nauwelijks benut. Voor heel wat politiezones waren de procedures een struikelblok om erin te investeren.
In de strijd tegen fietsdiefstallen, voornamelijk een plaag in grootstedelijke context, was het nodig om de wet aan te passen. Een wetsontwerp van minister van Justitie Van Tigchelt voorzag daarom een aangepast wettelijk kader voor het gebruik van lokfietsen en andere lokvoertuigen waarbij deze niet langer onder de BOM-wetgeving vallen. De wet werd eind 2023 goedgekeurd door het federaal parlement en is sinds dit jaar van kracht. Voortaan kunnen politie en parket onbeperkt en veel doeltreffender aan de slag met de lokfiets om dievenbendes op te sporen. Sinds 1 januari 2022 bestaat er bovendien een lik-op-stukboete voor fietsdieven die op heterdaad worden betrapt, met onmiddellijk te betalen boetes die kunnen oplopen tot 400 euro. Door de inzet van een lokfiets zal het voor de politie makkelijker worden om dieven op heterdaad te betrappen. Een lik-op-stukboete kan uiteraard enkel worden toegekend bij een eerste overtreding. Recidivisten of bendes mogen op een zwaardere straf rekenen.
Paul Van Tigchelt, minister van Justitie: “Elke dag zijn er 80 aangiftes van fietsdiefstal in ons land. We weten allemaal dat het werkelijk aantal veel hoger ligt. Een gestolen fiets frustreert slachtoffers enorm. Het frustreert ook de politie, omdat het heel moeilijk is om fietsdieven op heterdaad te betrappen. Met lokfietsen kunnen we iets doen aan die frustratie. Een lokfiets zorgt ervoor dat we fietsdieven kunnen volgen, identificeren en straffen: van de occasionele fietsdief tot de georganiseerde bendes. Ik roep de lokale besturen en politiezones dan ook op om te investeren in lokfietsen zodat we beter achter die dieven aan kunnen gaan.”