Enkele jaren geleden kon het Heemkundig Genootschap ‘van Witthem’ de voormalige schandpaal van Beersel voor een symbolisch bedrag overkopen van Henk Schaberg. De schandpaal stond in zijn voortuin, de voormalige woning van brouwer Frans Van Haelen, aan de Steenweg op Ukkel, vlak naast het Delhaizewarenhuis. Het monument werd weer geplaatst aan de kerk.
Hoe kwam die schandpaal daar terecht?
Brouwerij Van Haelen, gelegen in de Put van Kalevoet, stond in de wijde omgeving bekend als één van de beste geuze- en lambiekbrouwers. Frans Van Haelen, zonder twijfel de rijkste Beerselaar indertijd, was ook een graag geziene volksfiguur. Hij was naast schrander zakenman en bon-vivant vooral een fanatiek kunstverzamelaar en -mecenas. Zijn woning was volgestouwd met kunst en hij verzamelde een ware kunstenaarskolonie rond zich, de zogenaamde Brabantse Fauvisten.
Naast kunst had Frans ook een oog én groot hart voor erfgoed. Zo was hij de grote mecenas achter de restauratie van het kasteel van Beersel. Ook in de Beerselse dorpskern is zijn impact is nog steeds tastbaar aanwezig. Hij schonk immers ook het bronzen oorlogsmonument en de bijhorende gedenksteen in 1919. Bovendien financierde hij ook de restauratie van de praalgraven van de heren van Witthem, prominent aanwezig in de Sint-Lambertuskerk. Volgens de overlevering zou Frans Vanhaelen de schandpaal tijdens één van zijn bierrondes toevallig tegengekomen zijn. Hij recupereerde deze om te dienen als sierelement in zijn tuin.
Het Genootschap vroeg aan het gemeentebestuur om de schandpaal op zijn oorspronkelijke plaats te herstellen, nl. aan het oud kerkhof rond de kerk. Uit de historische literatuur blijkt immers dat de schandpaal aan de kerk stond in de feodale tijd. Het leek een mooi project om dit monument te herstellen als relict uit vervlogen tijden. Het schepencollege zag geen graten in dit plan en aan de vooravond van de Beerselse jaarmarkt, zo’n 232 jaar nadat de Franse revolutionairen de oude feodale maatschappij gewelddadig omver wierpen in naam van de idealen “vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid” en daarbij alle schandpalen buiten dienst stelden, werd dit monument op zijn oorspronkelijke plaats ingehuldigd door burgemeester Vandaele, erfgoedschepen De Greef en Jan De Cock, voorzitter van het Genootschap.
De technische dienst van de gemeente zorgde voor de geslaagde plaatsing. De boordstenen van het perron waarop de paal berust werden trouwens gerecupereerd bij de afbraak van de naburige parochiezaal. De leden van de Beerselse kerkraad gaven onmiddellijk de toelating om de schandpaal op hun eigendom te plaatsen.
De paal is een massieve monoliet van blauwe arduin, sokkel en kapiteel zijn geprofileerd. De paal heeft een balkvormige schacht met afgeschuinde hoeken en is 223,7 cm hoog, de geprofileerde voet is 28 cm breed en het kapiteel is 34 cm breed. Het gat voor de bevestiging van het halsijzer werd dichtgemaakt. Er is geen steenkappersteken te bespeuren. De onderzijde van de paal is zwaar bepekt, mogelijk bevindt er zich een steenkappersteken onder (zoals bij schandpaal van Dworp).
Het schepencollege en het Heemkundig Genootschap brachten ook uitdrukkelijk hulde aan de heer Henk Schaberg, momenteel woonachtig in Indonesië, die het initiatief nam om deze schandpaal voor een symbolische prijs te verkopen en op die manier dit eeuwenoude stuk veilig te stellen voor toekomstige generaties. Het Beersels patrimonium is terug een ferme brok erfgoed rijker. Het Genootschap heeft nog plannen om in één van haar volgende publicaties dieper in te gaan op de boeiende geschiedenis van de schandpaal.