Het Europese programma Interreg Vlaanderen-Nederland geeft een subsidie van 1.862.977,19 euro aan het project ‘Brabantse kastelen: BTW XTRA’. Dit grensoverschrijdende project gaat het kastelentoerisme in de regio van het historische Brabant duurzaam versterken en opwaarderen. Zes partners uit de provincies Vlaams-Brabant, Antwerpen en Noord-Brabant slaan daarvoor de handen in elkaar.
Verborgen parels
Wie kastelentoerisme zegt, denkt bijna automatisch aan de Loirestreek in Frankrijk. Maar het historische Brabant telt het grootste aantal kastelen per km² ter wereld. “Die rijkdom is helaas nog te weinig gekend. Nu meer van die kasteeldomeinen en landgoederen in publieke handen komen, geven ze stilaan hun geheimen prijs. Dat biedt kansen voor de regio”, stelt Jan De Haes, gedeputeerde van de provincie Antwerpen en covoorzitter van Kempens Landschap. “Steeds meer mensen keren het massatoerisme de rug toe. Zeker in de drukbevolkte provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en Noord-Brabant leeft er een hoge behoefte aan onthaasting. Mensen trekken zich graag terug in het groen en gaan daarbij steeds vaker op zoek naar verborgen parels, weg van de platgetreden paden. Sinds corona doen we dat liefst ook dicht bij huis.”
Aanbod
“Kastelen zijn iconische plekken die tot de verbeelding spreken. Dankzij hun rijke geschiedenis hebben ze een hoog bezoekerspotentieel. Hun uitstraling en ligging in het groene buitengebied maakt deze plekken bovendien tot ideale toeristische vrijplaatsen. Momenteel is het aanbod aan erfgoedtrekpleisters in onze regio nog onvoldoende ontwikkeld. Daar brengt ons project verandering in”, zegt Peter De Wilde, CEO van Toerisme Vlaanderen.
Duurzaam kastelentoerisme
Met de financiële steun van Interreg Vlaanderen-Nederland gaan de projectpartners het erfgoedtoerisme in de regio van het historische Brabant duurzaam versterken en opwaarderen. Ze gaan ze het aanbod van erfgoedtrekpleisters vergroten door drie kasteeldomeinen een nieuwe toeristische modelbestemming te geven. Ze gaan ook concrete alternatieven bieden voor de toeristische hotspots in de steden. Tegelijkertijd inspireren ze anderen om hetzelfde te doen via een grensoverschrijdend kastelennetwerk.
“Het wordt een netwerk door en voor kasteelbeheerders waarin kennisuitwisseling over erfgoedbeleving centraal staat. Binnen het netwerk stimuleren we een gerichte kwaliteitsopschaling van het toeristisch-recreatieve aanbod. Zo geven we onze talrijke kastelen en landgoederen een duurzame toekomst”, zegt gedeputeerde Tom Dehaene, voorzitter van de Erfgoedstichting Vlaams-Brabant.
De partners gaan ook het aanbod aan erfgoed- en natuurbelevingen op en rond de kastelen van het grensoverschrijdend netwerk promoten.
Op basis van een wetenschappelijk onderbouwde profilering van potentiële erfgoedbezoekers worden doelgerichte communicatie- en promotieacties gevoerd. Die moeten bezoekers de weg wijzen naar authentieke kasteelbelevingen in de regio.
“Zo slaan we drie vliegen in één klap. Dit project past dan ook volledig binnen de Interreg filosofie: door samenwerking over de grenzen heen, sociale en inclusieve groei in de grensregio’s promoten”, besluit Joris Hogenboom, directeur Brabants Landschap.
Sterk partnerschap
Om dit project te realiseren bracht Stichting Kempens landschap een partnerschap op de been. Dit bestaat uit zusterorganisaties Brabants Landschap, die de kasteelsite Oud Herlaer in Sint-Michielsgestel een multifunctionele museale ontsluiting zal geven, en Erfgoedstichting Vlaams-Brabant, die de historische rotstuin van het kasteeldomein van Huizingen in Beersel, verder zal ontsluiten. Zelf schuift Kempens Landschap kasteel Hof Ter Laken in Heist-op-den-Berg naar voren, waar een erfgoedlogies voor groepen zal worden gerealiseerd.
"We zijn verheugd dat ons Kasteel van Huizingen deel gaat uitmaken van een ambitieus kastelennetwerk over de grenzen van onze regio heen", zegt gedeputeerde Ann Schevenels.
Het onderzoekscentrum Publieke Impact van Karel de Grote Hogeschool verzorgt de rol van wetenschappelijke onderzoekpartner. Zij zorgen voor de onderbouwde en data-gedreven beslissingen in elke fase van het project.
De Stichting Vrienden van Brabantse Landgoederen brengt ervaring met het bevorderen van onderlinge verbondenheid tussen Brabantse landgoederen. Die zal van pas zal komen bij de uitbouw van het grensoverschrijdend kastelennetwerk.
Kastelentoerisme kan uit de startblokken
“Het echte werk kan nu beginnen”, zegt Kathleen Helsen, gedeputeerde van de provincie Antwerpen en covoorzitter van Kempens Landschap. “De komende maanden zullen we met alle partners de nodige voorbereidingen treffen zodat het project vanaf september 2023 effectief van start kan gaan. De volledige uitrol van het project loopt tot augustus 2026.”