Traditioneel is er jaarlijks een bevrijdingsherdenking in Lembeek, Essenbeek en Halle centrum. Persinfo tekende present in Essenbeek.
Bij de aanwezigen werd onder meer even stilgestaan bij het overlijden van Bertha Detemmerman. Zij was ere-voorzitster Nationaal Verbond van de Krijgsgevangenen Prikkeldraad Fonds. Zij werd juist 100 jaar.
Verder verwees de burgemeester in zijn toespraak onder andere naar de 2 uitgaven i.v.m. de bunkers in Halle en omgeving. Lees : In het spoor van WOII - Ontdekkingsroutes in en rond Halle
(Foto's boven en onder : Jan Demol)
Lees hieronder de integrale speech van burgemeester Marc Snoeck:
Geachte collega’s uit het college en het Bijzonder Comité Sociale Dienst,
Geachte voorzitter van de gemeenteraad en gemeenteraadsleden,
Geachte voorzitter en leden van de oudstrijders- en vaderlandslievende verenigingen,
Geachte vertegenwoordigers van de politie,
Dames en heren,
Bommen zaaiden in de meidagen van 1940 angst en vernieling. Twee derde van de Hallenaren sloegen op de vlucht. Na de bezetting werden door de Nieuwe Orde gebouwen en werkkrachten opgeëist. Halle was een bezette stad. Verschillende mannen en vrouwen weigerden de bezetting te aanvaarden. Hun engagement vertaalde zich in acties tegen de bezetter. In Essenbeek werd in de drukkerij van de familie Devillé het erg belangrijke sluikblad “De Vrijschutter” gedrukt. Een sluikblad maken was een collectieve, moeilijke en risicovolle onderneming. Weinigen durfden het aan om zich te verzetten tegen de Duitser met, als het ware, een bewijs zwart op wit. Op 3 september 1944 werd Halle als eerste Vlaamse stad bevrijd. De vreugde was immens, maar de septemberdagen van 1944 eisten ook verschillende slachtoffers.
Dit zijn de aanvangsregels van een spiksplinternieuwe brochure, die net van de pers is gerold, met als titel “Op het spoor van Wereldoorlog II in Halle”. Op hetzelfde moment is er ook een rijk geïllustreerd boek uitgekomen die handelt over bunkers, loopgraven en andere militaire versterkingen in de regio Halle. Bart Legroux en Olivier Arquin, twee jonge mensen die beiden een band hebben met onze stad, zijn de bezielers van dit project. Eergisteren werden deze brochure en het boek voorgesteld aan de pers. Vandaag herdenken we de bevrijding van onze stad. Het leek mij aangewezen, zelfs noodzakelijk dat ik dit prachtige project, op deze herdenkingsdag nog eens even onder de aandacht breng. Door middel van deze brochure kan de Hallenaar immers twee nieuwe themaroutes, samen met de vele oorlogsverhalen die onlosmakelijk met de stad verbonden zijn, ontdekken. Met andere woorden, je kan met de fiets en met deze mooi geïllustreerde brochure in de hand langs bunkers, herdenkingsmonumenten en luisterplekken langsgaan. Een erfgoedapp brengt de verhalen op locatie tot leven via je mobiele telefoon. Er is een keuze uit twee routes, eentje van 9 km in en rond Halle en eentje van 18 km waarmee je op ontdekking gaat in Halle, Essenbeek en Lembeek. Beide routes starten aan het toerismekantoor op de Grote Markt.
Het is bijzonder fijn dat dit project tot stand is gekomen. Wij, die elk jaar trouw samenkomen om de slachtoffers te huldigen die voor ons gesneuveld zijn en die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid, kunnen alleen maar bijzonder tevreden met een dergelijk project. Beide schrijvers van deze brochure zorgen er immers voor dat de verhalen van deze vreselijke periode niet verloren gaan. Deze twee jonge mensen zijn bijzonder zorgvuldig te werk gegaan en hebben aan dit project meer dan 10 jaar gewerkt. Ze zijn mensen gaan opzoeken die ze uitgebreid geïnterviewd hebben en ze hebben locaties vastgelegd die ons iets vertellen over bezetting en verzet. Op de persconferentie van vrijdag vertelde ze dat van de 25 Hallenaars die ze in die periode ondervraagd hebben er op dit ogenblik geen enkel meer in leven is. Dit illustreert het belang van deze brochure en van hun project.
Deze verhalen zijn immers meer dan verhalen uit een ver verleden. Ze zijn meer dan losse geschiedkundige weetjes over Halle. Deze verhalen van stadsgenoten vertellen ons immers ook iets over hun beweegredenen. Waarom gingen zij in het verzet tegen de bezetter ? Waarom gaven ze een sluikblad uit en wat wilde ze hiermee bereiken ? Waarom gaven ze onderdak aan joodse kinderen op gevaar van hun eigen leven te verliezen ? Hoe kwam het dat ze het aandurfden om de bevolkingsregisters uit het stadhuis te stellen onder het oog van de Duitsers ? Wat dreef deze brave burgers om dit te doen ? Waar haalde ze toch de moed vandaan ? Vele vragen die geen eenduidige antwoorden hebben en die ons natuurlijk meer vertellen dan enkel maar geschiedkundige feiten waar we kennis van nemen.
Deze vragen en antwoorden confronteren ons natuurlijk ook met onszelf. Ze houden ons als het ware een spiegel voor. Hoe kijken wij zelf vandaag aan tegen onrecht en geweld in de wereld ? Zijn we verontwaardigd als het Amerikaans parlement bestormd wordt of vinden we dit een onbelangrijk faits-divers ? Hebben we begrip voor het feit dat Afghanen of Witrussen uit hun land willen ontsnappen en een veilig onderkomen zoeken in Europa en dus ook in ons land ? Zijn we onverschillig geworden voor onrechtvaardigheid, ongelijkheid of armoede of engageren we ons om hieraan iets te doen ?
De vragen en de antwoorden die opborrelen uit het verleden en die vastgelegd werden in deze getuigenissen zijn dus veel meer actueel dan dit op het eerste zich zou lijken. Het zijn immers vragen over keuzes maken, over de vrijheid die men heeft om keuzes te maken en over engagement.
Met deze ietwat filosofische bespiegelingen op deze viering in het kader van de herdenking van de bevrijding van onze stad wil ik eens te meer aantonen dat de mensen waarvan de namen hier achter mij in steen zijn gebeiteld keuzes hebben gemaakt en engagement hebben getoond die niet eenvoudig waren en die sommige met hun eigen leven hebben moeten bekopen. Terzelfdertijd zet het iedereen van ons aan om na te denken over de keuzes die we zelf maken en over de engagementen die we zelf aangaan.
Ter afsluiting van mijn toespraak wil ik graag van de gelegenheid gebruik maken om hulde te brengen aan Bertha Detemmerman, weduwe van Gilbert Timperman die gisteren begraven werd. Zij was een zeer trouwe aanwezigen op de herdenkingsactiviteiten in onze stad en zij heeft zich jarenlang ingezet voor de krijgsgevangenen en weggevoerden. Het bestuur van de oudstrijders- en vaderlandslievende verenigingen heeft er voor gezorgd dat zij postuum een medaille en de bijhorende akte van de Nationale Strijdersbond van België mocht ontvangen.
Hartelijk dank hiervoor voorzitter.
Hartelijk dank voor jullie aanwezigheid en voor jullie aandacht
Marc Snoeck
burgemeester
5 september 2021