De COVID-19 pandemie heeft ervoor gezorgd dat consumenten meer en meer producten online kopen. Voedingsmiddelen en voedingssupplementen vormen geen uitzondering op deze trend. Bepaalde bedrijven of personen maken gebruik van de angst voor het virus om levensmiddelen te verkopen die zouden ‘beschermen’ tegen het coronavirus. Deze claims zijn ongegrond en illegaal. Sinds eind maart spelen de controleurs van het FAVV een belangrijke rol om deze fraude te bestrijden. Enerzijds zoekt het Agentschap actief naar de online verkoop van voedingsmiddelen en -supplementen die valse claims dragen, anderzijds wordt het aantal controles op postpakketten opgevoerd.
Bij online verkoop is de veiligheid en authenticiteit van producten niet altijd gegarandeerd
Sinds de lockdown in maart heeft de online verkoop een enorme boost gekregen, zo ook de online verkoop van voedingsmiddelen en -supplementen. Het risico op voedselfraude in de e-commerce sector is reëel: producten uit landen binnen de Europese unie maar zeker ook daarbuiten kunnen zonder veel moeite worden aangekocht, maar het is niet altijd duidelijk voor consumenten welk bedrijf een website beheert. Hierdoor is er geen garantie dat de producten voldoen aan de Europese wetgeving en dus veilig zijn voor de consument.
In Europa hebben verschillende openbare instellingen opgemerkt dat er online levensmiddelen worden aangeboden die claimen een positief effect te hebben op het immuunsysteem en/of bescherming bieden tegen het coronavirus. Deze claims zijn niet alleen illegaal maar misleiden de consument omdat er, tot nu toe, nog geen wetenschappelijk bewijs is dat voedingsmiddelen het coronavirus kunnen voorkomen of genezen.
Zoektocht naar illegale claims van online advertenties
Het FAVV controleert sinds enkele jaren postpakketten en waakt over de onlineverkoop. Sinds maart heeft het FAVV het web afgezocht op zoek naar voedingsproducten met misleidende claims die gelinkt zijn aan het coronavirus. Het Agentschap ontdekte verschillende websites en onlinewinkels die voedingssupplementen en andere producten aanbieden die beweren te beschermen tegen Covid-19. Als gevolg werden 39 dossiers geopend door het FAVV: 21 dossiers voor Belgische ondernemingen en 18 dossiers voor buitenlandse websites.
In de 39 dossiers vermeldden websites valselijke claims ‘ter genezing van het coronavirus’ in de omschrijving van het product. Het gaat hierbij duidelijk om een misleiding van de consument. De meest voorkomende producten betreffen voedingssupplementen, vitaminen en andere producten die het immuunsysteem zouden versterken. Ook andere producten waren betrokken, waaronder honing, kruiden en kruidenmengsels en zelfs bio-maaltijden. Het FAVV nam de nodige maatregelen en de betrokken bedrijven werden verplicht om de valse claims op de webpagina te verwijderen. De bedrijven ontvingen een PV en het FAVV voert standaard een heronderzoek uit.
Een actieplan gecoördineerd door de Europese Commissie
De Europese Commissie bundelt de resultaten van de controles van de bevoegde autoriteiten van alle deelnemende lidstaten. Tot nu toe zijn er 510 nationale cases en 79 internationale cases gerapporteerd waarbij sprake is van online aanbiedingen en advertenties van levensmiddelen die zouden beschermen tegen covid-19. De getroffen maatregelen variëren van het verwijderen van de claims, het offline halen van het aangeboden product of het opleggen van een administratieve boete. Meer informatie over de gecoördineerde actie van de Europese Commissie is terug te vinden op hun website.
Verhoogde controle op postpakketten
Ook de postpakketten die ons land binnenkomen ontsnappen niet aan de aandacht van het FAVV. De Nationale Opsporingseenheid (NOE) van het FAVV voert sinds 2015 controles uit op de invoer van postpakketten uit derde landen, en in het bijzonder van voedingsmiddelen en -supplementen die via het internet worden besteld. Het aantal gecontroleerde postpakketten in 2020 is aanzienlijk verhoogd omdat de online verkoop tijdens de coronapandemie een boost kreeg. De medewerkers van het FAVV schonken dit jaar extra aandacht aan de eventuele expliciete vermelding van Covid-claims. De NOE onderschepte enkele pakketten met levensmiddelen die expliciet ‘COVID-19’ en/of ‘CORONA’ vermeldden op het etiket en verschillende pakketten met levensmiddelen die beweren het immuunsysteem te versterken.
Het FAVV benadrukt regelmatig dat consumenten zich ervan bewust moeten zijn dat online aankopen via websites misleidend en zelfs onveilig kunnen zijn. De kwaliteit, veiligheid en authenticiteit van de gekochte voedingsmiddelen is niet altijd gegarandeerd en ze kunnen een risico vormen voor de gezondheid. Het FAVV benadrukt dat consumenten die online levensmiddelen kopen er zeker van moeten zijn dat de bedrijven bie wie ze aankopen door de overheid gekend zijn. Via het "Foodweb" platform kan de consument Belgische bedrijven opzoeken. Op dit platform zijn alle bedrijven die actief zijn in de voedselketen en geregistreerd zijn in België te vinden.
Minister David Clarinval steunt dit initiatief van het FAVV, dat als doel heeft om enerzijds de consument te beschermen tegen misleidende advertenties en producten die gevaarlijk kunnen zijn voor de gezondheid, en anderzijds de bedrijven te beschermen tegen oneerlijke en misleidende concurrentie. “Dit is een uitstekende maatregel om fraude, die maar al te vaak voorkomt bij online verkoop, te bestrijden.”