Vrijwillig brandweerkapitein Willy Vanderstraeten hing vandaag definitief de laatste keer zijn helm aan de haak. Zijn laatste wachtperiode was nog behoorlijk gevuld met zware interventies. Hij kan terugkijken op een zeer lange en succesvolle carrière maar sloot toch met gemengde gevoelens de deur achter zich.
Deze week was het nog behoorlijk druk voor de vrijwillige brandweerofficier Willy Vanderstraeten. Er waren nog een dramatische brand in Linkebeek, een zware industriebrand in Sint-Pieters-Leeuw en het dodelijk ongeval met een spoorwegarbeider in Ruisbroek.
Willy maakte in 1990 kennis met de brandweer toen de toenmalige burgemeester Stefaan Platteau in Dilbeek een brandweerkazerne wilde oprichten. “Toen ik in het najaar van 1990 deelnam aan de infosessie in het gemeentehuis, kon ik nog niet vermoeden wat voor een impact de brandweer op het leven van mijn gezin en dat van mezelf zou hebben. Brandweerscholen waren er nog niet, dus opleiding in de kazerne van Asse gedurende een jaar met als apotheose de opening van de spiksplinternieuwe voorpost van Dilbeek op 14 december 1991”, herinnert Willy zich na 31 jaar nog heel goed.
De toenmalige werkomstandigheden zijn helemaal niet vergelijkbaar met die op de dag van vandaag. “Om toegelaten te worden deden we onze sportproeven. Dat gebeurde tussen de hoge gebouwen van Regina Caeli omdat er te veel wind was”, zegt Willy. Maar de autoladder stak nog boven de daken uit waardoor rekruten toch op de wiegende ladder moesten naar boven lopen. “We kregen een jas, een helm, laarzen en een paar handschoenen. Pas na lang zagen kwam daar uiteindelijk een brandweerbroek bij.”
Het ‘hoger op de ladder geraken’ werd zowat de rode draad tijdens de hele carrière van de vrijwilliger. Toen Willy van Dilbeek naar Schepdaal verhuisde verkaste hij naar de Lennikse brandweer. Daar bracht hij het eerst tot eerste sergeant en vanaf 2004 die van onderluitenant. De gemotiveerde vrijwilliger bleef bijna ononderbroken cursussen volgen, zoals technicus, crisissituatiebeheer en dienstchef om de nieuwe brandweerzone in te stappen als kapitein vrijwilliger.
Willy kan zoals iedere brandweerman met een lange staat van dienst heel wat verhalen vertellen over de vele interventies die hij mee maakte. Maar ook bij hem blijven branden of ongevallen met zware gevolgen steeds nazinderen. “Zo was er een brand in Wambeek waarbij twee kinderen het leven lieten. Telkens als ik er voorbij rijd, komen mij de beelden weer voor de ogen. We werden zo ook eens met de ziekenwagen opgeroepen voor een auto die tegen een huis was gebotst op de Ninoofsesteenweg. De wagen had vuur gevat en we hoorden de bestuurder schreeuwen. We stonden daar zo machteloos bij, we konden hem niet helpen. Ook als er collega’s slachtoffer worden, treft je dat als brandweerman bijzonder. Onlangs liepen twee brandweermannen nog verwondingen op bij een uitslaande woningbrand in Linkebeek. Ook het ongeval waarbij twee brandweerlieden in Beringen het leven lieten heeft me getekend. Collega’s verliezen doet steeds pijn en het gevaar zit hem altijd in een klein hoekje”, zucht Willy.
Kenniscentrum
Het tragische ongeval in Beringen was voor Willy zeker geen faits-divers dat zich ver van huis had voorgedaan want ondertussen was hij directeur van het Federale Kenniscentrum voor de Brandweer geworden. “Daar was ik gewoon de enige actieve pompier, sinds de korpschefs niemand meer delegeren. Dikwijls vroeg men me in het kenniscentrum hoe het er aan toe gaat in de praktijk. Ik had daar concreet zicht op. Ook voor de brandweermensen was ik het aanspreekpunt gewonden. Zo leerde ik in het hele land heel wat collega’s kennen. Ik stond open voor alle rangen, zonder onderscheid. Maar wat ik niet verdraag is dat er gefoefeld wordt! ”
Aanslagen
“In ons land moet er steeds een tragische ramp gebeuren voor de wetgever maatregelen in wetten omzet. Met het kenniscentrum hebben we de jongste jaren veel nuttig werk geleverd. Na de aanslagen in Brussel en Zaventem zijn we er met het Kenniscentrum op 6 maanden tijd in geslaagd om een "Casualty Extraction Team" (CET) op te richten. Veertien brandweermannen kregen een opleiding om, samen met de politie, op een veiligere en snellere manier slachtoffers te evacueren tijdens een aanslag. Na de treinramp in Wetteren hebben we de commandoposten van de brandweer hervormd met een specifieke opleiding voor de leiders van die posten. Na de tragische brand in Beringen werden ook de interventiemethodes aangepast.”
Onze brandweerlui krijgen tegenwoordig een doorgedreven opleiding. Een brandweerman doorloopt een scholing van 260 uur en officier kan je pas worden na 1.100 uren brandweerschool. “En dat is een absolute noodzaak want de brandweer wordt tegenwoordig met veel meer gevaren geconfronteerd, onder meer door de compartimentering en isolatie van gebouwen en fenomenen zoals flashover en backdrafts.”
Te weinig personeel
Door de toepassing van de ‘Wet op de Civiele Veiligheid’ werden er brandweerzones gevormd. De grotere zones speelden daar snel op in maar er zijn nog steeds zones waar de brandweerkorpsen nog steeds afzonderlijk werken. In onze zone Vlaams-Brabant-West gingen de dispatchings in eerste instantie samenwerken. Onze zone draait intussen wel goed maar toch blijven er gaten in het systeem. De post Lennik, bijvoorbeeld, krijgt sinds de verhuis naar de nieuwe kazerne in Eizeringen veel meer oproepen. Maar dat zijn vooral ziekenwagenopdrachten tot zelfs in Ninove en op de snelweg. Daarbij moet er ook een signalisatiewagen vertrekken. Als er dan een brandoproep binnen komt, kan de pompwagen niet vertrekken omdat die moet bemand worden met 6 brandweerlieden. Als je op dat moment nog vrijwilligers naar de kazerne moet roepen, zou de pompwagen te laat vertrekken. Dan kan er beter hulp vertrekken uit een andere post. Lang heeft de korpsleiding verhinderd om al sneller vrijwilligers op te roepen in stand-by in de kazerne zoals dat in post Halle wel gebeurd. Pas onlangs is die regeling eindelijk ook van toepassing voor de post in Lennik en kan de postoverste vrijwilligers oproepen.”
Wrang gevoel
Willy Vanderstraeten is terecht fier op zijn carrière en hij zou ook met een goed gevoel afscheid kunnen nemen van de actieve hulpverlening. Tot de zoneleiding roet in het eten gooide. “Met 65 jaar kwam het einde in zicht. De detachering op het Kenniscentrum eindigde maar voor de brandweer kon ik nog aan de slag blijven. Kwam dan de fatale dag van 6 juli 2020 waar ik op de wacht gebeld werd door de personeelsdirecteur om mij te melden dat ik ambtshalve ontslagen was en op moest opkrassen. Een dreun van jewelste maar zoals velen onmiddellijk zegden, was dit met de “verkeerde”. Iemand op staande voet ontslaan zonder wettelijke grondslag kon en kan niet en de Minister van Binnenlandse Zaken vernietigde dan ook dit ontslag op 3 september 2020. Op de dag van vandaag wacht ik nog altijd op enige reactie van de zoneleiding. ‘Sorry seems to be the hardest word’ zingt Elton John. Eer en eergevoel zijn niet bekend bij de zoneleiding. Mijn mantra was steeds: Verbinden en excelleren, als je het niet weet of kent, zwijgen of het leren. De domste mensen zijn zij die hun onwetendheid achter arrogantie verstoppen…”
Free Willy
Toen VTM er een helikopter op uitstuurde om het Pajottenland vanuit de lucht in beeld te brengen hadden zijn Lennikse collega’s uit solidariteit, een spandoek met de tekst ‘Free Willy’ op het dak van de kazerne in Eizeringen gehangen. Maar die moest op beval van hogerhand verwijderd worden.
Amicitia en tolerantia
“Maar ook amicitia en tolerantia. Vriendschap en verdraagzaamheid, maar steeds correct en binnen de lijnen. Dura lex, sed lex. Ik kan inderdaad niet om met mensen die denken dat ze alleen rechten hebben en geen plichten en dat ze enkel de wet kunnen gebruiken indien het in hun voordeel is”, gaat Willy verder.
“Vandaag 28 februari 2021 eindigt het jaar verlenging van mijn dienstovereenkomst. Hoewel dit met spijt in het hart is, want ik was zeer graag nog een jaar actief gebleven. Maar er is geen haar op mijn hoofd dat er nog aan dacht om een verlenging te vragen. Voor dit soort mensen weiger ik te werken. Gewoon hun aanwezigheid is een smet op het blazoen van de zone. Ik raad, zeker de personeelsdirecteur, aan om snel opleidingen te volgen om zijn functie met kennis van zaken uit te oefenen. Het volstaat echt niet om de wettekst onder het kopkussen te leggen. Dit is het prototype van het Duning Kruger syndroom.”
“Ik hang dus vanavond na meer dan dertig jaar mijn brandweerhelm aan de haak. Ik zou liegen mocht ik zeggen dat mij dit niets doet. Zeker het ranzige randje blijft kleven. Maar ik dank toch de collega’s voor de vele en intense jaren samen. Zoals in een huwelijk, in lief en leed, maar altijd opstaan en verder gaan. Ik wens mijn collega’s dan ook zeer veel succes verder, in alle veiligheid, zeker in deze onzekere tijden… en dit liefst, zo snel mogelijk, met bekwame en empathische chefs.”
Gezin
En willy wil afsluiten met een dikke merci aan zijn echtgenote Marina en de kinderen. Ik dank hen voor hun steun en hun begrip voor de vele uren die ik uithuizig was voor en door de brandweer”, aldus kapitein Willy Vanderstraeten die nog actief blijft als docent in de brandweer- en politieschool Pivo. Zij kwamen, samen met de collega’s van post Lennik, Willy’s laatste wachtdienst afsluiten. De collega’s bedachten Willy met een geschenkenmand en een Oostenrijks hoedje.