Het is precies 100 jaar geleden dat de Duitse bezetter duizenden bewoners van de Westhoek en Noord-Frankrijk evacueerden naar het binnenland. Ze vreesden zware bombardementen door de Britten, die er kwamen en de hele streek verwoestten. In die dagen werd er voor het eerst mosterdgas gebruikt.
Michel Matthijs uit Galmaarden kon over die tijd heel wat informatie terugvinden maar hij is nog steeds op zoek naar feiten, verhalen, foto’s en materiaal uit die donkere periode. Hij plant volgend jaar een uitgave over deze bewogen tijden.
“Op zaterdag 30 juni en op zondag 8 juli 1917, volop in de oorlogsjaren van WO I, belandden hier in onze streek, onder meer in Galmaarden, Tollembeek en Vollezele honderden inwoners uit de Noord-Franse gemeente Neuville-en-Ferrain. Deze gemeente ligt ten noorden van Tourcoing, even over de grens met België. Mannen, vrouwen en kinderen werden als vluchteling ondergebracht bij de inwoners van onze gemeenten op de boerderijen maar ook in de woningen in het centrum van Galmaarden, Tollembeek en Vollezele”, weet Michel Matthijs.
Volgende lading
Op dinsdag 16 oktober van hetzelfde jaar 1917 rond 3 uur in de morgen arriveerden in Tollembeek een volgende “lading” vluchtelingen, deze keer uit Ledegem en Dadizele. Ze waren door de Duitse bezetter in treingoederenwagons “geladen” en naar onze streek overgebracht. Ledegem en Dadizele liggen op ongeveer 90 km van bij ons, nu slechts een goed uur rijden maar toen een hele onderneming die uren en een stuk in de nacht zou duren.
De stations van Galmaarden en Herne werden tijdens WO I gesloten. Alle operaties verliepen via de stations van Tollembeek en Edingen en in veel mindere mate via de tramstatie van Vollezele.
Niet welkom?
In Tollembeek werden de vluchtelingen naar eigen zeggen op een onvriendelijke manier ontvangen. De plaatselijke bevolking was weinig enthousiast, zeer wantrouwig en wist niet wat haar te wachten stond. Er heerste ook in Tollembeek armoede door de oorlog. Dezelfde dag nog werden de vluchtelingen met paard en kar en te voet voor wie het aankon, overgebracht naar Herne. Daar werden ze goed opgevangen in de zaal De Kring. Het Plaatselijk Comiteit voor Hulp en Voeding zorgde ervoor dat de vluchtelingen elke dag voorzien waren van soep, brood, smout, varkensvlees en kledingstukken. Boeren brachten stro om de mensen die geen bed hadden toch te slapen te kunnen leggen.
’s Anderendaags werden de vluchtelingen verdeeld over Galmaarden, Tollembeek, Vollezele, Herfelingen, Edingen, Herne en Oetingen. In Herne deed pater Louis Dobbeleer, een kapucijnerpater van het klooster van Izegem, elke zondagmorgen een “vluchtelingenmis”.
Huwelijken
Het was even wennen maar na een tijdje kwam er toch wat integratie op gang. “Uiteindelijk zijn er in onze gemeenten en in de buurgemeenten, van de vluchtelingen kinderen geboren, hebben kinderen er tijdens en ook na de oorlog hun communie gedaan, zijn er mannen en vrouwen uit Dadizele en Ledegem getrouwd met vrouwen en mannen van bij ons én zijn er vluchtelingen gestorven.
Pajotten op de vlucht
De geschiedenis zou zich herhalen in WO II, maar dan in omgekeerde richting, wanneer mensen van uit Groot-Galmaarden in Ledegem, Zwevegem, Dadizele en omliggende als vluchteling belandden.
Zie ook: Oorlogsvluchtelingen in Lennik, Gooik, Dilbeek,...
Oproep van Michel Matthijs
1 Wie bezit er foto’s van vluchtelingengroepen? Of andere gegevens in verband met de vluchtelingen WO I of WO II?
2.Wie is er in WO II gevlucht en in welke gemeente is men terechtgekomen? Wie kan zijn verhaal nog vertellen? Of heeft er foto’s bij?
Samengevat: wie zelf iets weet of weet van horen vertellen over deze vluchtelingenhistorie in WO I of WO II: graag contact nemen met Michel Matthijs, Bergstraat 23, Galmaarden.