Op 22 maart is Wereldwaterdag. Naar aanleiding van de Vlaamse waterdagen, die vandaag 18 maart van start zijn gegaan en lopen tem 26 maart, was Herne er als de kippen bij met een geleide wandeling langs hun bekende rivier ‘de Mark’. Een 40-tal nieuwsgierige wandelaars kwam er luisteren naar wat er in en rond de Mark leeft.
Met een woordje vooraf door schepen van milieu Kris Degroote vertrokken ze via de Sint-Waltridusmolen aan de Rendries voor een 2 uur durende wandeling langsheen de Mark tot aan de Boesmolen en terug. Ecoloog en Hernenaar Rollin Verlinde was gids en hij startte met 5 kwisvraagjes. ( bekijk de video)
Rollin gaat verder: “Over hoe een goede beek/rivier er dient uit te zien zijn rivierecologen het wel eens.”
Neerslag valt neer op het land en via afstroming of grondwater komt het in de Mark terecht. Vervolgens volgt deze het reliëf, tot op het einde van haar 25 km lange loop (waarvan 17,5 km in Vlaanderen) uiteindelijk in de Dender terechtkomt.
De dynamiek van het water zorgt echter voor wervelingen die nog eens versterkt worden door objecten in het water zoals bvb. een omgevallen boom. Dat leidt tot een kronkeling: ‘een meander is geboren’. Een natuurlijke rivier kronkelt veel sterker dan we nu nog gewoon zijn.
Rollin gaat verder: “De Mark meandert gelukkig nog redelijk goed. In de buitenbocht stroomt het water veel sneller dan in de binnenbocht. Die meanders zijn belangrijk, de binnen- en buitenoever gaan er verschillend uitzien en dat zorgt voor meer biodiversiteit. Zo broedt ijsvogel graag in de afgekalfde oever in de buitenbocht, waar de erosie sterker is. Tevens grote hoeveelheden materiaal worden door de wind en rivieren meegevoerd en afgezet. Door verschillende processen van afzetting kent de Mark een zeer heterogene samenstelling.”
De biologische waterkwaliteit van de Mark is over het algemeen matig, maar niet bij de slechtste leerlingen van de klas. Stroomopwaarts van Herne is het niet zo zuiver en als glooiende rivier kan het ook nog wat beter."
De vele sluizen, watermolens, overlopen enz… verhinderen dat vissen er kunnen migreren. Er kunnen in totaal ruim 70 vissoorten in onze Vlaamse waterlopen in onze wateren worden aangetroffen. Een aantal van deze vissoorten (45 inheemse en 34 uitheemse) zoeken een specifiek habitat om eieren te leggen en meestal is dat in wat kleiner, sneller stromend water met meer zuurstof of bij andere soorten glooiende oevers met veel begroeiing want in de Mark zijn nauwelijks waterplanten aanwezig. Ook kunnen vissen nu die bovenlopen niet bereiken.
Rollin vertelt: “Het is zeker geen drama, maar het moet nog veel beter. De Vlaamse Milieumaatschappij plant binnenkort speciale inrichtingen om de trekkende vissen de mogelijkheid te geven de watermolens te passeren”.
Het valleilandschap
Een rivier maakt ook onderdeel uit van het landschap. In de vallei is nog mooie natuur aanwezig. Daardoor zijn er verschillende uilen met o.a de kerkuil (kwetsbaar) talrijk aanwezig in de markevallei.
Andere vogelsoorten zoals de gekraagde roodstaart (kwetsbaar) en de geelgors (bedreigd) laten zich horen tot zelfs af en toe (met wat geluk) is er de ijsvogel (zie foto) te spotten.
De klimatologische omstandigheden zijn bepalend geweest voor de landschapsvorming. Zo schuurde de Mark tijdens de laatste ijstijd als een dalvorm uit. In dat dal overstroomde ze bij hevige neerslag. Nu mensen hebben gebouwd in die vallei is dat een probleem. Op 25 jaar heeft Herne zich ondertussen gelukkig beschermd tegen wateroverlast door de aanleg van wachtbekkens op de Mark.
Tussen de Stationsstraat en de Rendries, vlak naast het centrum van Herne, is de Mark voor enkele meters verlegd waardoor de waterloop daar verder van de huizen komt te liggen. Op die manier is er ook plaats vrijgekomen om een dijk aan te leggen en te werken met een systeem van waterkeringen. Om de eigenheid van het landschap te behouden zijn de nieuwe dijken onverhard en ingezaaid met gras. De bufferzones garanderen de waterafvoer dat afkomstig is van de woningen en het oppervlaktewater uit de tuinen. Het waterpeil van deze bufferzones wordt gecontroleerd door een systeem van waterkeringen.
Het weiland ernaast, de Hernedries, is een gebied waarbij de gemeente, het regionaal landschap en de VMM samen een gebied van 4.5 ha gaan inrichten waar de Mark zijn overtollige water tijdelijk in kwijt kan. Er komt een vlonderpad en een picknickplek.
Herne laat het er niet bij, samen met de Vlaamse milieumaatschappij (VMM) zijn er nog plannen in de toekomst om het kwaliteit van het water nog te verbeteren. (beluister video2) en het is dan ook vanzelfsprekend dat wij, de mensen er ook iets zullen moeten voor doen (zie video3)
Naar het einde van de geleide wandeling was er een groot applaus voor onze ecoloog Rollin Verlinde die zijn leerrijke kennis met veel passie doorgaf aan menig nieuwsgierige enthousiasteling.
Schepen van milieu Kris Degroote dankte hem dan ook met een fles ‘water met bubbels’
Een verliefde Hernenaar schreef een gedicht over de Markerivier:
“ MARKA “
Ze is in ‘t land der Waal ontsproten
stroomt door menig wei en veld,
ze kronkelt zich in vele bochten,
stoort zich niet aan grens, noch taal, noch geld.
Haar schoonheid werd zo vaak bewonderd,
haar prachtige vorm vereeuwigd op menig doek…
soms heeft ze van die kuren
en komt verwarrend uit de hoek.
Dan is ze weer eens blij en vrolijk
en kabbelt rustig voort,
dan lijkt ze boos en heel verdrietig
omdat we haar zo na hebben vermoord.
Haar weg slingert langs oude molens,
wiens rad haar ruisend kust,
haar even vasthoudt, weer loslaat
en in zijn lot berust.
En als ze moe is van het lange reizen,
dan glijdt ze verder naar benee…
vlijt zich neer naast haar geliefde
“En Tête à Tête” viert hij haar met zich mee.
Annebee