Gedurende een kwartier zat ik mijn stoel te wachten op een telefoontje van Am-Lien Nguyen, woordvoerster van niet minder dan Herman Van Rompuy. Zij ging dan op haar beurt mij doorverbinden met de voormalige grote baas van de Europese Raad. De voormalige voorzitter van de Raad had tijd vrijgemaakt in zijn drukke agenda om met mij te spreken voor Persinfo.
Ik wil u eerst en vooral bedanken dat u wat tijd wil nemen voor mij. Hoe bent u eigenlijk in de politiek gerold en vanwaar kwam die passie?
Ja, ik heb die vraag al vaak gekregen en ik antwoord daarop al lachend. Ik ben eigenlijk in de politiek geboren. Ik heb altijd die belangstelling van heel jong gehad. En kijk, we zijn bijna 60 jaar later en het is nog altijd zo.
U heeft verschillende mentoren gehad. Van wie heeft u het meest geleerd?
Eén van de meest belangrijke, die niet zo bekend is, is de vroegere minister van Staat en de laatste voorzitter van de CVP-PSC, Robert Houben. Een enorm schrandere man die ook een echte Christendemocraat was. Toen ik zijn opvolger werd als hoofd van de studiedienst van de CFP, leerde ik hem beter kennen. Wij hebben heel veel en hele lange gesprekken gehad. Ik heb ook ontzettend veel van hem geleerd. Iemand wie ik ook heel dankbaar voor ben is Leo Tindemans, de vroegere eerste minister.
De derde man waarvan ik ontzettend veel heb van geleerd is Jean-Luc Dehaene. Die eerste minister was in de regering, toen ik vicepremier was. Zijn wijze van politiek was op een pragmatische en op een no-nonsens manier, maar altijd met het algemeen belang voor ogen. Dat zijn drie mensen in de politiek, waaraan ik veel te danken heb.
Vindt u het niet spijtig dat u maar één jaar Premier van België was? Of was de kans om voorzitter van de Europese Raad veel te groot om het laten liggen?
Wel, ik heb eerst al de pogingen van mij afgehouden om voorzitter van de Raad te worden. Omdat ik vond dat ik als eerste minister van België op dat ogenblik, bijna onmisbaar was. Ik heb achteraf gezien gelijk gekregen, nadat ik ben weggegaan einde november. De regering is in april gevallen en dan is er een lange crisis van meer dan 500 dagen geweest. Toen ik aan de toenmalige Franse president Nicolas Sarkozy zei, dat ik hier alleen kan weggaan als Premier, wanneer hij mij kan verzekeren dat alle Europese leiders achter mij staan. De dag erna in november 2009 belde hij mij op, om te zeggen dat ik alle stemmen zou hebben. Dan kon ik het natuurlijk niet weigeren.
Was dit het hoogtepunt van uw carrière?
Ja, ik denk dat niemand in de Belgische of zelfs in de Europese politiek, iets meer kan dromen dan voorzitter van de Europese Raad te zijn. Ik heb dat ook met volle overtuiging vijf jaar gedaan.
Trump nieuwe President van Amerika, Marine Le Pen één van de favorieten om François Hollande op te volgen, Rodrigo Dutarte nieuwe President van de Filipijnen en de Brexit ook. Wat trekt de mensen om zo’n personen te stemmen? In verband met Europa. Zou dat misschien kunnen door de grote toestroom van migranten?
We maken een moeilijke periode door niet alleen in Europa, maar in heel de wereld. De verkiezing van Trump duidt goed aan, dat de problemen die wij in Europa hebben van migratie, terrorisme en groeiende ongelijkheid afstammen. Al die typische Europese problemen, vind je ook allemaal terug aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. We moeten goed oppassen, dat wat we allemaal in de voorbije tientallen jaren hebben opgebouwd, niet overboord gooien. We moeten ook oppassen dat we onze samenleving niet helemaal uit mekaar laten rijten, door mensen tegen elkaar op te zetten.
Als de Amerikaanse president alle Mexicanen verkrachters noemt, bij manier van spreken. Hij wakkert eigenlijk racisme, tribalisme, nationalisme aan. Vroeg of laat als we dat niet onder controle krijgen, kan dat zelfs leiden tot oorlog. Ik was onlangs bij een Franse diplomaat, die een bijeenkomst in Londen had van alle Fransen die in Londen wonen. Waar de vraag werd gesteld of zij het slachtoffer waren van racisme in de laatste weken, maanden. Een soort discriminatie hebben moeten ondergaan, en alle 150 staken hun vinger op. Men creëert een samenleving die haatdragend is. Dat baart mij heel veel zorgen.
Hoe ziet de toekomst eruit voor de Europese Unie en euro?
Ik denk dat de euro heel stabiel en heel sterk is. De euro is sinds vier jaar buiten elk gevaar. De Europese Unie zelf, heeft na de Brexit natuurlijk een klap gekregen, maar alle Europese landen wensen in de Unie te blijven. De Unie is niet bedreigd door mogelijke nieuwe exits. Men heeft zelfs gezien, dat na de Brexit de steun voor het EU-lidmaatschap in tal van landen heel sterk is gestegen. Ik ben eigenlijk heel gerust in de toekomst van de Europese Unie. Wat niet wilt zeggen dat wij niet een tal van maatregelen moeten nemen om de Unie te versterken. Door de mensen te beschermen tegen illegale immigratie, terrorisme, klimaatveranderingen, oneerlijke concurrentie op de arbeidersmarkt enzovoort. We moeten burgers meer zekerheid geven en beschermen tegen negatieve ontwikkelingen.
Met wat houdt u zich bezig deze dagen?
Ik geef les aan bijna vier universiteiten, telkens zo’n 15 uur per jaar. Ik spreek ook overal ter landen om de Europese zaken te verdedigen. Ik ben ook een onbetaalde voorzitter van een studiecentrum, die zich specifiek met Europa bezighoudt. Ik heb eigenlijk nog werk genoeg, dat is geen probleem.
U bent van Sint-Genesius-Rode. Wat vindt u eigenlijk zo mooi aan het Pajottenland?
We hebben hier een heel mooie gemeente. Een groot deel van de oppervlakte is het Zoniënwoud, één van de grootste bossen van West-Europa. Onze gemeente is ook heuvelig, we noemen het ook de Brabantse Ardennen. We wonen hier ook heel dicht bij Brussel, maar in een streek waar natuur nog alle kansen krijgt.
Is er een bepaalde plaats waar u graag naartoe gaat in uw vrije tijd in het Pajottenland?
Eigenlijk niet. Ik rij veel met de fiets, maar dat blijft beperkt hier in de streek. Ik ben eigenlijk heel blij wanneer ik thuis kom.